ΑΝΑΙΣΧΥΝΤΙΑΣ Θ' |
IX ΑΝΑΙΣΧΥΝΤΙΑΣ |
Ἡ δὲ ἀναισχυντία ἐστὶ μέν, ὡς ὅρῳ λαβεῖν, καταφρόνησις δόξης αἰσχροῦ ἕνεκα κέρδους, ὁ δὲ ἀναίσχυντος τοιοῦτος, [2] οἷος πρῶτον μὲν ὃν ἀποστερεῖ πρὸς τοῦτον ἀπελθὼν δανείζεσθαι, εἶτα ... [3] [καὶ] θύσας τοῖς θεοῖς αὐτὸς μὲν δειπνεῖν παρ' ἑτέρῳ, τὰ δὲ κρέα ἀποτιθέναι ἁλσὶ πάσας, καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ἀκόλουθον δοῦναι ἀπὸ τῆς τραπέζης ἄρας κρέας καὶ ἄρτον καὶ εἰπεῖν ἀκουόντων πάντων· Εὐωχοῦ, Τίβειε. [4] καὶ ὀψωνῶν δὲ ὑπομιμνήσκειν τὸν κρεωπώλην, εἴ τι χρήσιμος αὐτῷ γέγονε, καὶ ἑστηκὼς πρὸς τῷ σταθμῷ μάλιστα μὲν κρέας, εἰ δὲ μή, ὀστοῦν εἰς τὸν ζωμὸν ἐμβαλεῖν, καὶ ἐὰν μὲν λάβῃ, εὖ ἔχει, εἰ δὲ μή, ἁρπάσας ἀπὸ τῆς τραπέζης χολίκιον ἅμα γελῶν ἀπαλλάττεσθαι. [5] καὶ ξένοις δὲ αὑτοῦ θέαν ἀγοράσας μὴ δοὺς τὸ μέρος θεωρεῖν, ἄγειν δὲ καὶ τοὺς [υἱεῖς] εἰς τὴν ὑστεραίαν καὶ τὸν παιδαγωγόν. [6] καὶ ὅσα ἐωνημένος ἄξιά τις φέρει, μεταδοῦναι κελεῦσαι καὶ αὑτῷ. [7] καὶ ἐπὶ τὴν ἀλλοτρίαν οἰκίαν ἐλθὼν δανείζεσθαι κριθάς, ποτὲ [δὲ] ἄχυρα, καὶ ταῦτα [τοὺς] χρήσαντας ἀναγκάσαι ἀποφέρειν πρὸς αὑτούς. [8] δεινὸς δὲ καὶ πρὸς τὰ χαλκεῖα τὰ ἐν τῷ βαλανείῳ προσελθὼν καὶ βάψας ἀρύταιναν βοῶντος τοῦ βαλανέως αὐτὸς αὑτοῦ καταχέασθαι καὶ εἰπεῖν, ὅτι λέλουται, ἀπιὼν [δὲ]· Κακίζεις; οὐδεμία σοι χάρις. |
Ἡ ἀναισχυντια ἠμπορεῖ νὰ ὁρισθῇ ὡς καταφρόνησις τῆς κοινῆς γνώμης χάριν αἰσχροῦ κέρδους 1. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἀναίσχυντος. Πρῶτον μὲν πηγαίνει νὰ δανεισθῇ χρήματα ἀπὸ ἄνθρωπον, εἰς τὸν ὁποῖον δὲν ἐπλήρωσε προηγούμενον χρέος του·— ἔπειτα, ἀφοῦ θυσιάσῃ εἰς τοὺς θεούς 2, αὐτὸς μὲν δειπνεῖ εἰς τὸ σπίτι ἄλλου, τὰ δὲ κρέατα ἁλατίζει καὶ τὰ ἀποθηκεύει·—(ἐνῷ δειπνεῖ εἰς ξένο σπίτι) προσκαλεῖ τὸν δοῦλον ποὺ τὸν συνοδεύει, παίρνει ἀπὸ τὴν τράπεζαν ψωμὶ καὶ κρέας, τὰ δίδει εἰς αὐτὸν καὶ λέγει, ἐνῷ τὸν ἀκοῦν ὅλοι “χόρτασε καλά, Τίβειε” 3.— ὅταν ἀγοράζῃ κρέας, ἐνθυμίζει εἰς τὸν κρεοπώλην ἂν τοῦ ἐφάνη ποτὲ χρήσιμος εἰς τίποτε, καὶ ἀφοῦ σταθῇ κοντὰ εἰς τὴν ζυγαριὰν ρίπτει εἰς αὐτὴν πρὸ πάντων κρέας, ἂν δὲ αποτύχῃ, κανένα κόκκαλο διὰ τὸν ζωμόν· καὶ ἂν μὲν τὸ πάρῃ, ἔχει καλῶς, εἰ δὲ μή, ἁρπάζει ἀπὸ τὸ τραπέζι (τοῦ κρεοπώλου) κανένα ἐντεράκι καὶ φεύγει γελῶντας·— ὅταν ἀγοράσῃ διὰ τοὺς ξένους του 4 εἰσιτήρια διὰ τὸ θέατρον, πηγαίνει καὶ ὁ ἴδιος χωρὶς νὰ πληρώσῃ 5, καὶ τὴν ἑπομένην ὁδηγεῖ ἐκεῖ καὶ αὐτὰ τὰ τέκνα του μὲ τὸν παιδαγωγόν των·— ἂν κανεὶς ἀγοράσῃ φθηνὰ πράγματα καὶ τὰ φέρῃ εἰς τὸ σπίτι του, ζητεῖ νὰ δώση ἕνα μέρος καὶ εἰς αὐτόν— ὅταν ὑπάγῃ εἰς γείτονά του νὰ δανεισθῇ κριθάρι ἢ ἄχυρον, τὸν ἀναγκάζει νὰ τοῦ τὰ μεταφέρῃ εἰς τὸ σπίτι του· εἶναι δὲ ἱκανὸς καὶ μέσα εἰς δημόσιον λουτρὸν νὰ πλησιάσῃ τὰ χαλκεῖα 6 (ὅπου θερμαίνεται τὸ νερὸ) καὶ ἀφοῦ βυθίσῃ ἕνα μικρὸν κάδον, παρὰ τὰς διαμαρτυρίας τοῦ λουτράρη, νὰ περιχυθῇ ὁ ἴδιος καὶ φεύγοντας νὰ εἴπῃ εἰς αὐτὸν ὅτι ἔχει λουσθῆ καὶ “ἐκεῖ δὲν σοῦ χρεωστῶ τίποτε”. |
ΜΙΚΡΟΛΟΓΙΑΣ Ι' |
X ΜΙΚΡΟΛΟΓΙΑΣ |
Ἔστι δὲ ἡ μικρολογία φειδωλία τοῦ διαφόρου ὑπὲρ τὸν καιρόν, ὁ δὲ μικρολόγος τοιοῦτός τις, [2] οἷος ἐν τῷ μηνὶ ἡμιωβόλιον ἀπαιτεῖν [ἐλθὼν] ἐπὶ τὴν οἰκίαν. [3] καὶ ὁμοσιτῶν ἀριθμεῖν τὰς κύλικας, πόσας ἕκαστος πέπωκε, καὶ ἀπάρχεσθαι ἐλάχιστον τῇ Ἀρτέμιδι τῶν συνδειπνούντων. [4] καὶ ὅσα μικροῦ τις πριάμενος λογίζεται, περιττὰ φάσκειν εἶναι. [5] καὶ οἰκέτου χύτραν ἔνην ἢ λοπάδα κατάξαντος εἰσπρᾶξαι ἀπὸ τῶν ἐπιτηδείων. [6] καὶ τῆς γυναικὸς ἐκβαλούσης τρίχαλκον οἷος μεταφέρειν τὰ σκεύη καὶ τὰς κλίνας καὶ τὰς κιβωτοὺς καὶ διφᾶν τὰ καλύμματα. [7] καὶ ἐάν τι πωλῇ, τοσούτου ἀποδόσθαι, ὥστε μὴ λυσιτελεῖν τῷ πριαμένῳ. [8] καὶ οὐκ ἂν ἐᾶσαι οὔτε συκοτραγῆσαι ἐκ τοῦ αὑτοῦ κήπου οὔτε διὰ τοῦ αὑτοῦ ἀγροῦ πορευθῆναι οὔτε ἐλάαν ἢ φοίνικα τῶν χαμαὶ πεπτωκότων ἀνελέσθαι. [9] καὶ τοὺς ὅρους δ' ἐπισκοπεῖσθαι ὁσημέραι εἰ διαμένουσιν οἱ αὐτοί. [10] δεινὸς δὲ καὶ ὑπερημερίαν πρᾶξαι καὶ τόκον τόκου. [11] καὶ ἑστιῶν δημότας μικρὰ τὰ κρέα κόψας παραθεῖναι. [12] καὶ ὀψωνῶν μηθὲν πριάμενος εἰσελθεῖν. [13] καὶ ἀπαγορεῦσαι τῇ γυναικὶ μήτε ἅλας χρηννύειν μήτε ἐλλύχνιον μήτε κύμινον μήτε ὀρίγανον μήτε ὀλὰς μήτε στέμματα μήτε θυηλήματα, ἀλλὰ λέγειν, ὅτι τὰ μικρὰ ταῦτα πολλά ἐστι τοῦ ἐνιαυτοῦ. [14] |
Μικρολογία εἶναι οἰκονομία ὑπέρμετρος χάριν τοῦ συμφέροντος 1. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ μικρολόγος. Πρὶν νὰ τελειώσῃ ὁ μὴν 2 ἔρχεται εἰς τὸ σπίτι τοῦ ὀφειλέτου καὶ ζητεῖ (τόκον) ἥμισυ ὀβολόν·— ὅταν τρώγῃ εἰς συσσίτιον 3 μὲ ἄλλους, μετρᾷ πόσα ποτήρια ἔχει πίει ὁ καθένας , καὶ ἀπὸ ὅλους τοὺς συνδαιτημόνας προσφέρει ὀλιγίστας ἀπαρχὰς εἰς τὴν Ἄρτεμιν 4.—Ἂν κανεὶς ἀπὸ τοὺς συνδαιτημόνας περνᾷ εἰς τὴν μερίδα του πράγματα ποὺ ἐκόστιζαν πολὺ φθηνά, λέγει ὅτι αὐτὰ ἦσαν περιττά.—Ἂν ὁ ὑπηρέτης σπάσῃ χύτραν ἢ πινάκιον εἰσπράττει τὸ ἀντίτιμον ἀπὸ τὰ ἔξοδα τῆς διατροφῆς του.— Ἂν ἡ γυναῖκα του χάσῃ μικρὸν νόμισμα (ἀξίας τριῶν χαλκῶν) 5, εἶναι ἱκανὸς νὰ μετακινήσῃ τὰ ἔπιπλα, τὰ κρεββάτια, τὰ κιβώτια καὶ νὰ ἐρευνήσῃ τὰ σκεπάσματα·— ὅταν πωλῇ κάτι, ζητεῖ τόσον μεγάλην τιμήν, ὥστε νὰ μὴ ὑπάρχῃ καμμία ὠφέλεια εἰς τὸν ἀγοραοτήν.— Δὲν ἐπιτρέπει νὰ κόψῃ κανεὶς σῦκον ἀπὸ τὸν κῆπόν του, οὔτε νὰ περάσῃ ἀπὸ τὸν ἀγρόν του, οὔτε νὰ σηκώσῃ καὶ πάρῃ καμμία ἐλῃὰ ἢ κανένα φοίνικα ποὺ εἶχαν πέσει κατὰ γῆς.—Ἐπιβλέπει καθ’ ἡμέραν τὰ σύνορα τῶν κτημάτων του ἂν μένουν εἰς τὴν θέσιν των.— Εἶναι δὲ ἱκανὸς νὰ εἰσπράξῃ καὶ τόκον τόκου διὰ ὑπερημερίαν.— Ὅταν προσκαλῇ εἰς δεῖπνον τοὺς συνδημότας του,6 κόπτει τὸ κρέας εἰς μικρὰ τεμάχια καὶ τὸ παραθέτει εἰς τὴν τράπεζαν.-Μεταβαίνει εἰς τὴν ἀγορὰν διὰ ὀψώνια καὶ ἐπιστρεφει χωρὶς νὰ ἀγοράσῃ τίποτε.— Δὲν ἐπιτρέπει εἰς τὴν γυναῖκά του νὰ δανείσῃ 7 τίποτε, οὔτε ἅλας, οὔτε φυτίλι, οὔτε κύμινον 8, οὔτε ὀρίγανον, οὔτε ὀλάς 9, οὔτε ταινίας, οὔτε πλακούντια, καὶ λέγει ὅτι αὐτὰ τὰ ὀλίγα γίνονται πολλὰ τὸν κάθε χρόνο. |
[καὶ τὸ ὅλον δὲ τῶν μικρολόγων καὶ τὰς ἀργυροθήκας ἔστιν ἰδεῖν εὐρωτιώσας καὶ τὰς κλεῖς ἰωμένας καὶ αὐτοὺς δὲ φοροῦντας ἐλάττω τῶν μηρῶν τὰ ἱμάτια καὶ ἐκ ληκυθίων μικρῶν πάνυ ἀλειφομένους καὶ ἐν χρῷ κειρομένους καὶ τὸ μέσον τῆς ἡμέρας ὑποδουμένους καὶ πρὸς τοὺς γναφεῖς διατεινομένους, ὅπως τὸ ἱμάτιον αὐτοῖς ἕξει πολλὴν γῆν, ἵνα μὴ ῥυπαίνηται ταχύ.] |
Καὶ ἐν γένει ἠμπορεῖ κανεὶς νὰ ἴδῃ ὅτι τῶν μικρολόγων καὶ τὰ χρηματοκιβώτια εἶναι μουχλιασμένα καὶ τὰ κλειδιὰ σκουργιασμένα, αὐτοὶ δὲ οἱ ἴδιοι φοροῦν κοντὰ φορέματα καὶ ἀλείφονται ἀπὸ πολὺ μικρὰ φιαλίδια καὶ κουρεύονται σύρριζα 10 καὶ βάζουν τὰ ὑποδήματα των τὸ μεσημέρι 11 καὶ ὅταν δώσουν τὸ φόρεμα των εἰς τὸν καθαριστὴν ἐπιμένουν νὰ βάλῃ πολὺν γῦψον, διὰ νὰ μὴ λερώσῃ πολὺ γρήγορα 12. |
ΒΔΕΛΥΡΙΑΣ ΙΑ' |
XI ΒΔΕΛΥΡΙΑΣ |
Οὐ χαλεπὸν δέ ἐστι τὴν βδελυρίαν διορίσασθαι· ἔστι γὰρ παιδιὰ ἐπιφανὴς καὶ ἐπονείδιστος, ὁ δὲ βδελυρὸς τοιοῦτος, [2] οἷος ἀπαντήσας γυναιξὶν ἐλευθέραις ἀνασυράμενος δεῖξαι τὸ αἰδοῖον. [3] καὶ ἐν θεάτρῳ κροτεῖν, ὅταν οἱ ἄλλοι παύωνται, καὶ συρίττειν, οὓς ἡδέως θεωροῦσιν οἱ λοιποί· καὶ ὅταν σιωπήσῃ τὸ θέατρον, ἀνακύψας ἐρυγεῖν, ἵνα τοὺς καθημένους ποιήσῃ μεταστραφῆναι. [4] καὶ πληθούσης τῆς ἀγορᾶς προσελθὼν πρὸς τὰ κάρυα ἢ τὰ μύρτα ἢ τὰ ἀκρόδρυα ἑστηκὼς τραγηματίζεσθαι, ἅμα τῷ πωλοῦντι προσλαλῶν· καὶ καλέσαι δὲ τῶν παρόντων ὀνομαστί τινα, ᾧ μὴ συνήθης ἐστί· [5] καὶ σπεύδοντας δέ ποι ὁρῶν [περιμεῖναι κελεῦσαι]· [6] καὶ ἡττωμένῳ δὲ μεγάλην δίκην ἀπιόντι ἀπὸ τοῦ δικαστηρίου προσελθεῖν καὶ συνησθῆναι. [7] καὶ ὀψωνεῖν ἑαυτῷ καὶ αὐλητρίδα μισθοῦσθαι καὶ δεικνύειν δὲ τοῖς ἀπαντῶσι τὰ ὠψωνημένα καὶ παρακαλεῖν ἐπὶ ταῦτα· [8] καὶ διηγεῖσθαι προσστὰς πρὸς κουρεῖον ἢ μυροπώλιον, ὅτι μεθύσκεσθαι μέλλει. |
Δὲν εἶναι δύσκολον 1 νὰ δώσῃ κανεὶς ὁρισμὸν τῆς βδελυρίας· εἶναι δηλ. ἀστεϊσμὸς βωμολόχος καὶ ἀξιοκατάκριτος. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ βδελυρός. Ὅταν συναντήσῃ γυναῖκας ἐλευθέρας (κυρίας), ἠμπορεῖ νὰ σηκώσῃ τὸ φόρεμα του καὶ νὰ δείξη τὰ ἀπόκρυφα μέλη του. — Εἰς τὸ θέατρον χειροκροτεῖ, ὅταν οἱ ἄλλοι παύσουν καὶ σφυρίζει τοὺς ἠθοποιοὺς τοὺς ὁποίους ἀγαπᾷ τὸ πλῆθος καὶ μέσα εἰς τὴν γενικὴν σιωπὴν τῶν θεατῶν σηκώνει ὑψηλὰ τὸ κεφάλι καὶ ἐρεύγεται δυνατά, διὰ νὰ κάμῃ τοὺς παρακαθημένους νὰ γυρίσουν νὰ τὸν ἴδουν· — ὅταν ὑπάρχῃ πλῆθος εἰς τὴν ἀγοράν, πλησιάζει τὰ μέρη ὅπου πωλοῦνται καρύδια 2 ἢ μύρτα καὶ ἀφοῦ σταματήσῃ τρωγαλίζει μερικὰ ἀπὸ αὐτά, ἐνῷ συγχρόνως ὁμιλεῖ εἰς τὸν πωλητήν. — Ἂν περνᾷ κανεὶς ὄχι γνωστός του, τὸν καλεῖ μὲ τὸ ὄνομά του. — Ἂν βλέπῃ ὅτι μερικοὶ βιάζονται, τοὺς λέγει νὰ περιμένουν.-Πλησιάζει καὶ συγχαίρει ἄνθρωπον, ποὺ ἔχασε μεγάλην δίκην καὶ φεύγει ἀπὸ τὸ δικαστήριον. — Ὀψωνίζει ὁ ἴδιος 3 καὶ μισθώνει αὐλητρίδας, 4 δείχνει τὰς προμηθείας εἰς ὅσους συναντᾷ καὶ τοὺς προσκαλεῖ εἰς τὸ τραπέζι 5.— Σταματᾷ ἐμπρὸς εἰς κουρεῖον ἢ μυροπωλεῖον 6 καὶ διηγεῖται ὅτι ἔχει σκοπὸν νὰ κάμῃ εὐωχίαν μὲ τοὺς φίλους του . . . |
ΑΚΑΙΡΙΑΣ ΙΒ' |
ΧII ΑΚΑΙΡΙΑΣ |
Ἡ μὲν οὖν ἀκαιρία ἐστὶν ἐπίτευξις [χρόνου] λυποῦσα τοὺς ἐντυγχάνοντας, ὁ δὲ ἄκαιρος τοιοῦτός τις, [2] οἷος ἀσχολουμένῳ προσελθὼν ἀνακοινοῦσθαι. [3] καὶ πρὸς τὴν αὑτοῦ ἐρωμένην κωμάζειν πυρέττουσαν. [4] καὶ δίκην ὠφληκότα ἐγγύης προσελθὼν κελεῦσαι αὑτὸν ἀναδέξασθαι. [5] καὶ μαρτυρήσων παρεῖναι τοῦ πράγματος ἤδη κεκριμένου. [6] καὶ κεκλημένος εἰς γάμους τοῦ γυναικείου γένους κατηγορεῖν. [7] καὶ ἐκ μακρᾶς ὁδοῦ ἥκοντα ἄρτι παρακαλεῖν εἰς περίπατον. [8] δεινὸς δὲ καὶ προσάγειν ὠνητὴν πλείω διδόντα ἤδη πεπρακότι. [8] καὶ ἀκηκοότας καὶ μεμαθηκότας ἀνίστασθαι ἐξ ἀρχῆς διδάσκων. [9] καὶ προθύμως δὲ ἐπιμεληθῆναι, ἃ μὴ βούλεταί τις γενέσθαι, αἰσχύνεται δὲ ἀπείπασθαι. [10] καὶ θύοντας καὶ ἀναλίσκοντας ἥκειν τόκον ἀπαιτήσων. [11] καὶ μαστιγουμένου οἰκέτου παρεστὼς διηγεῖσθαι, ὅτι καὶ αὑτοῦ ποτε παῖς οὕτως πληγὰς λαβὼν ἀπήγξατο. [12] καὶ παρὼν διαίτῃ συγκρούειν, ἀμφοτέρων βουλομένων διαλύεσθαι. [13] καὶ ὀρχησόμενος ἅψασθαι ἑτέρου μηδέπω μεθύοντος. |
Ἡ ἀκαιρία 1 εἶναι ἀπώλεια τοῦ καταλλήλου καιροῦ, ἡ ὁποία λυπεῖ ἐκείνους ποὺ συναντῶνται μὲ τὸν ἄκαιρον (φορτικόν, ἐνοχλητικόν). Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι αὐτός. Ἔρχεται νὰ σᾶς ἀνακοινώσῃ κάτι, ἐνῷ ἔχετε ἀσχολίας·— κάνει καντάδα 2 εἰς τὴν ἐρωμένην του, ὅταν αὐτὴ ἔχει πυρετόν.— Ζητεῖ νὰ γίνῃ ἐγγυητής του ἄνθρωπος ποὺ κατεδικάσθη διὰ ἐγγύησιν 3.— Παρουσιάζεται ὡς μάρτυς εἰς τὸ δικαστήριον διὰ ὑπόθεσιν ποὺ ἔχει πλέον κριθῆ.— Προσκαλεσμένος εἰς γάμον 4 κατηγορεῖ τὸ γυναικεῖον φῦλον.— Προτρέπει εἰς περίπατον ἄνθρωπον ποὺ μόλις ἐπέστρεψεν ἀπὸ μακρὰν ὁδοιπορίαν.— Εἶναι δὲ ἱκανὸς νὰ φέρῃ καὶ ἀγοραστὴν ποὺ προσφέρει περισσότερα εἰς ἐκεῖνον ποὺ ἔχει πλέον πωλήσει τὸ ἐμπόρευμά του.— Εἰς δημοσίαν συνέλευσιν σηκώνεται καὶ ὁμιλεῖ ἐξ ἀρχῆς διὰ τὸ ζήτημα ποὺ εἶχον ἀκούσει καὶ ἐννοήσει οἱ ἀκροαταί.— Προσφέρει μὲ προθυμίαν τὰς ὑπηρεσίας του εἰς ἐκεῖνον ποὺ δὲν τὰς θέλει, ἀλλ’ ἐντρέπεται νὰ τὰς ἀρνηθῇ.— Ἔρχεται νὰ ζητήσῃ τόκον ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ προσφέρουν θυσίαν καὶ ἀσχολοῦνται εἰς τὴν εὐωχίαν.— Ὅταν ἐμπρός του μαστιγώνεται 5 κάποιος δοῦλος, διηγεῖται ὅτι καὶ ἰδικός του δοῦλος κάποτε ἔτσι ἐτιμωρήθη καὶ πῆγε καὶ ἐκρεμάσθη·— ὅταν παρευρίσκεται ὡς διαιτητής, ἐρεθίζει τοὺς δύο ἀντιπάλους, ἐνῷ αὐτοὶ θέλουν νὰ συμβιβασθοῦν.— Σηκώνεται νὰ χορεύσῃ καὶ σύρει καὶ ἄλλον ὁ ὁποῖος δὲν εἶχεν ἀκόμη μεθύσει 6. |
ΠΕΡΙΕΡΓΙΑΣ ΙΓ' |
XIII ΠΕΡΙΕΡΓΙΑΣ |
Ἀμέλει <ἡ> περιεργία δόξει εἶναι προσποίησίς τις λόγων καὶ πράξεων μετὰ εὐνοίας, ὁ δὲ περίεργος τοιοῦτός τις, [2] <οἷος> ἐπαγγέλλεσθαι ἀναστάς, ἃ μὴ δυνήσεται. [3] καὶ ὁμολογουμένου τοῦ πράγματος δικαίου εἶναι ἐντείνας ἐλεγχθῆναι. [4] καὶ πλείω δὲ ἐπαναγκάσαι τὸν παῖδα κεράσαι, ἢ ὅσα δύνανται οἱ παρόντες ἐκπιεῖν. [5] καὶ διείργειν τοὺς μαχομένους, <καὶ> οὓς οὐ γινώσκει. [6] καὶ ἀτραποῦ ἡγήσασθαι, εἶτα μὴ δύνασθαι εὑρεῖν, οὗ πορεύεται. [7] καὶ τὸν στρατηγὸν προσελθὼν ἐρωτῆσαι, πότε μέλλει παρατάττεσθαι, καὶ τί μετὰ τὴν αὔριον παραγγελεῖ. [8] καὶ προσελθὼν τῷ πατρὶ εἰπεῖν, ὅτι ἡ μήτηρ ἤδη καθεύδει ἐν τῷ δωματίῳ. [9] καὶ ἀπαγορεύοντος τοῦ ἰατροῦ, ὅπως μὴ δώσει οἶνον τῷ μαλακιζομένῳ, φήσας βούλεσθαι διάπειραν λαμβάνειν, εὖ ποτίσαι τὸν κακῶς ἔχοντα. [10] καὶ γυναικὸς δὲ τελευτησάσης ἐπιγράψαι ἐπὶ τὸ μνῆμα τοῦ τε ἀνδρὸς αὐτῆς καὶ τοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρὸς καὶ αὐτῆς τῆς γυναικὸς τοὔνομα καὶ ποδαπή ἐστι, καὶ προσεπιγράψαι, ὅτι οὗτοι πάντες χρηστοὶ ἦσαν. [11] καὶ ὀμνύναι μέλλων εἰπεῖν πρὸς τοὺς περιεστηκότας, ὅτι Καὶ πρότερον πολλάκις ὀμώμοκα. |
Ἡ περιέργεια βεβαίως θὰ φανῇ ὅτι εἶναι προσποιητὸς ζῆλος εἰς λόγους καὶ πράξεις, τὸν ὁποῖον προσπαθεῖ κανεὶς νὰ δείξῃ ὡς εὔνοιαν πρὸς ἄλλους. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ περίεργος 1· ὑπόσχεται πράγματα ποὺ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὰ ἐκτελέσῃ.— Ἐνῷ εἰς μίαν ὑπόθεσιν εἶναι ὅλοι σύμφωνοι ὅτι εἶναι δικαία, μόνος αὐτὸς φέρει κάποιαν ἀντίρρησιν, ἡ ὁποία ὅμως ἀπορρίπτεται.— Ἀναγκάζει τὸν ὑπηρέτην νὰ ἑτοιμάσῃ περισσότερο κρασὶ ἀπὸ ὅσον ἠμποροῦν νὰ πιοῦν οἱ συνδαιτημόνες.— Χωρίζει ἀνθρώπους ποὺ φιλονεικοῦν χωρὶς νὰ τοὺς γνωρίζῃ.—Ἀναλαμβάνει νὰ ὁδηγήσῃ ὁ ἶδιος ἀπὸ ἕνα μονοπάτι καὶ χάνει τὸν δρόμον·— ἔρχεται εἰς τὸν στρατηγὸν καὶ τὸν ἐρωτᾷ πότε θὰ συνάψῃ μάχην καὶ τί σύνθημα θὰ διατάξῃ μεθαύριον 2.— Πλησιάζει τὸν πατέρα του καὶ λέγει ὅτι ἡ μητέρα του εὑρίσκεται ἤδη εἰς τὴν κλίνην 3.— Ἂν ὁ ἰατρὸς ἀπαγορεύσῃ νὰ δώσῃ κρασὶ εἰς τὸν ἀσθενῆ, ἐκεῖνος τὸν ποτίζει καλά, διὰ νὰ κάμῃ, καθὼς λέγει, δοκιμήν.— Κατὰ τὸν θάνατον κάποιας γυναικὸς γράφει ἐπάνω εἰς τὸ μνῆμα της τὸ ὄνομα τοῦ ἀνδρός της, τοῦ πατρός, τῆς μητρὸς καὶ αὐτῆς καὶ τῆς πατρίδος της, καὶ προσθέτει ὅτι ὅλοι αὐτοὶ ἦσαν ἄνθρωποι χρηστοι 4.— Ὅταν μέλλῃ νὰ ὁρκισθῇ λέγει εἰς τοὺς εὑρισκομένους γύρω του ‘ἔχω ὁρκισθῆ πολλάκις ἕως τώρα’. |
ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΙΔ' |
XIV ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ |
Ἔστι δὲ ἡ ἀναισθησία, ὡς ὅρῳ εἰπεῖν, βραδυτὴς ψυχῆς ἐν λόγοις καὶ πράξεσιν, ὁ δὲ ἀναίσθητος τοιοῦτός τις, [2] οἷος λογισάμενος ταῖς ψήφοις καὶ κεφάλαιον ποιήσας ἐρωτᾶν τὸν παρακαθήμενον· Τί γίνεται; [3] καὶ δίκην φεύγων καὶ ταύτην εἰσιέναι μέλλων ἐπιλαθόμενος εἰς ἀγρὸν πορεύεσθαι. [4] καὶ θεωρῶν ἐν τῷ θεάτρῳ μόνος καταλείπεσθαι καθεύδων. [5] καὶ πολλὰ φαγὼν καὶ τῆς νυκτὸς ἐπὶ θάκου ἀνιστάμενος <ἀποπλανώμενος> ὑπὸ κυνὸς τῆς τοῦ γείτονος δηχθῆναι. [6] καὶ λαβών <τι> καὶ ἀποθεὶς αὐτός, τοῦτο ζητεῖν καὶ μὴ δύνασθαι εὑρεῖν. [7] καὶ ἀπαγγέλλοντος αὐτῷ, ὅτι τετελεύτηκέ τις αὐτοῦ τῶν φίλων, ἵνα παραγένηται, σκυθρωπάσας καὶ δακρύσας εἰπεῖν· Ἀγαθῇ τύχῃ. [8] δεινὸς δὲ καὶ ἀπολαμβάνων ἀργύριον ὀφειλόμενον μάρτυρας παραλαβεῖν. [9] καὶ χειμῶνος ὄντος μάχεσθαι τῷ παιδί, ὅτι σικύους οὐκ ἠγόρασεν. [10] καὶ τὰ παιδία ἑαυτοῖς παλαίειν ἀναγκάζων καὶ τροχάζειν [καὶ] εἰς κόπους ἐμβάλλειν. [11] καὶ ἐν ἀγρῷ αὐτὸς φακῆν ἕψων δὶς ἅλας εἰς τὴν χύτραν ἐμβαλὼν ἄβρωτον ποιῆσαι. [12] καὶ ὕοντος τοῦ Διὸς εἰπεῖν· † ἡδύ γε τῶν ἄστρων νομίζει, ὅτι δὴ καὶ οἱ ἄλλοι λέγουσι πίσσης † [13] καὶ λέγοντός τινος· Πόσους οἴει κατὰ τὰς Ἠριαίας [Meursius: Ἱερὰς] πύλας ἐξενηνέχθαι νεκρούς; πρὸς τοῦτον εἰπεῖν· Ὅσοι ἐμοὶ καὶ σοὶ γένοιντο. |
Ἡ ἀναισθησία, ἂν θέλῃς νὰ τὴν ὁρίσῃς, εἶναι νωθρότης τῆς ψυχῆς εἰς λόγους καὶ πράξεις. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἀναίσθητος 1. Ἀφοῦ λογαριάσῃ μὲ τὰς ψήφους 2 καὶ κάμῃ τὸ ἄθροισμα, ἐρωτᾷ τὸν παρακαθήμενον “πόσον εἶναι”.— Ἐνῷ κατηγορεῖται καὶ μέλλει νὰ παρουσιασθῇ εἰς τὸ δικαστήριον πρὸς ἀπολογίαν, λησμονεῖ τὴν δίκην καὶ φεύγει εἰς τὸν ἀγρόν του.— Εἰς τὸ θέατρον κοιμᾶται κατὰ τὴν παράστασιν καὶ εἰς τὸ τέλος μένει μόνος.— Ἀφοῦ ἔφαγε πολύ, σηκώνεται τὴν νύκτα διὰ φυσικήν του ἀνάγκην καὶ τὸν δαγκάνει ὁ σκύλος τοῦ γείτονός του 3.— Λαμβάνει ὁ ἴδιος κάτι καὶ τὸ ἀποθέτει, ἔπειτα δὲν ἠμπορεῖ νὰ τὸ εὕρη.— Ὅταν εἰδοποιηθῇ ὅτι κάποιος φίλος του ἀπέθανε, διὰ νὰ παρευρεθῇ εἰς τὴν κηδείαν, ἀφοῦ μελαγχολήσῃ καὶ κλαύσῃ λέγει ‘ἀγαθῇ τύχῃ 4’ (ἡ ὥρα ἡ καλή).— Εἶναι ἱκανὸς νὰ πάρῃ μαζί του καὶ μάρτυρας, ὅταν πηγαίνῃ νὰ εἰσπράξῃ χρήματα ποὺ τοῦ χρεωστοῦν.— Ἐνῷ εἶναι χειμών, ἐπιπλήττει τὸν δοῦλον, διότι δὲν τοῦ ἀγόραοε ἀγγούρια.— Ἀναγκάζει τὰ παιδία του νὰ γυμνάζωνται εἰς τὸ τρέξιμο καὶ τὴν πάλην καὶ προξενεῖ εἰς αὐτὰ ὑπερκόπωσιν.— Εἰς τὸν ἀγρόν του βράζει ὁ ὶδιος φακῆν καὶ ρίπτει εἰς τὴν χύτραν δύο φορὰς ἅλας, ὥστε τὴν κάνει νὰ μὴ τρώγεται.— Ἐνῷ βρέχει 5 (τὴν νύκτα), λέγει ‘εὐχάριστον εἶναι (τὸ φῶς) τῶν ἄστρων’ ὅταν οἱ ἄλλοι λέγουν “εἶναι σκοτάδἰ πίσσα”. Ἂν κανεὶς τὸν ἐρωτήσῃ ‘πόσοι νεκροὶ νομίζεις ὅτι ἐπέρασαν ἀπὸ τὴν πύλην 6 τοῦ νεκροταφείου, ἀποκρίνεται ‘τόσοι, ὅσους εἴθε νὰ εἴχαμε ἐγὼ καὶ σύ’. |
ΑΥΘΑΔΕΙΑΣ ΙΕ´ |
XV ΑΥΘΑΔΕΙΑΣ |
Ἡ δὲ αὐθάδειά ἐστιν ἀπήνεια ὁμιλίας ἐν λόγοις, ὁ δὲ αὐθάδης τοιοῦτός τις, [2] οἷος ἐρωτηθείς· Ὁ δεῖνα ποῦ ἐστιν; εἰπεῖν· Πράγματά μοι μὴ πάρεχε. [3] καὶ προσαγορευθεὶς μὴ ἀντιπροσειπεῖν. [4] <καὶ> πωλῶν τι μὴ λέγειν τοῖς ὠνουμένοις, πόσου ἂν ἀποδοῖτο, ἀλλ' ἐρωτᾶν· Τί εὑρίσκει; [5] καὶ τοῖς τιμῶσι καὶ πέμπουσιν εἰς τὰς ἑορτὰς εἰπεῖν, ὅτι οὐκ ἂν γένοιτο διδόμενα <τὰ ἀποδιδόμενα>. [6] καὶ οὐκ ἔχειν συγγνώμην οὔτε τῷ ῥυπώσαντι αὐτὸν ἀκουσίως οὔτε τῷ ὤσαντι οὔτε τῷ ἐμβάντι. [7] καὶ φίλῳ δὲ ἔρανον κελεύσαντι εἰσενεγκεῖν εἰπών, ὅτι οὐκ ἂν δοίη, ὕστερον ἥκειν φέρων καὶ λέγειν, ὅτι ἀπόλλυσι καὶ τοῦτο τὸ ἀργύριον. [8] καὶ προσπταίσας ἐν τῇ ὁδῷ δεινὸς καταράσασθαι τῷ λίθῳ. [9] καὶ ἀναμεῖναι οὐκ ἂν ὑπομείναι πολὺν χρόνον οὐθένα. [10] καὶ οὔτε ᾆσαι οὔτε ῥῆσιν εἰπεῖν οὔτε ὀρχήσασθαι ἂν ἐθελήσειεν· [11] δεινὸς δὲ καὶ τοῖς θεοῖς μὴ ἐπεύχεσθαι. |
Ἡ αὐθάδεια 1 εἶναι τραχύτης συναναστροφῆς ποὺ φαίνεται εἰς λόγους (καὶ εἰς πράξεις). Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ αὐθάδης. Ἂν ἐρωτηθῇ ‘ποῦ εἶναι ὁ τάδε’, ἁποκρίνεται ‘μὴ μὲ ἐνοχλῇς’.— Ὅταν τὸν χαιρετίσουν, δὲν ἀνταποδίδει τὸν χαιρετισμόν.— Ὅταν πωλῇ κάτι, δὲν λέγει τὴν τιμήν του ἀλλ’ ἐρωτᾷ τοὺς ἀγοραστὰς πόσον ἀξίζει.— Εἰς ἐκείνους ποὺ τὸν τιμοῦν κατὰ τὰς ἑορτὰς καὶ τοῦ στέλλουν δῶρα λέγει ὅτι δὲν δίδονται (δωρεάν).—Δὲν συγχωρεῖ οὔτε ἐκεῖνον ποὺ τὸν ἔσπρωξε χωρὶς νὰ θέλῃ οὔτε ἐκεῖνον ποὺ ἐπάτησε τὸ πόδι του, ἂν τοῦ ζητήσουν συγγνώμην.— Εἰς φίλον ποὺ τὸν προτρέπει νὰ δώσῃ ἔρανον 2, ἀφοῦ ἀρνηθῇ, ἔρχεται ἔπειτα, τοῦ προσφέρει καὶ ψιθυρίζει ‘εἶναι χαμένα καὶ τὰ χρήματα αὐτά’.— Ἂν σκοντάψῃ εἰς τὸν δρόμον, εἶναι ἱκανὸς νὰ ὑβρίσῃ τὴν πέτραν εἰς τὴν ὁποίαν ἐσκόνταψε.— Δὲν περιμένει πολλὴν ὥραν κανένα.— Δὲν καταδέχεται (ὅταν τὸν ζητήσουν εἰς συμπόσιον) οὔτε νὰ τραγουδήσῃ οὔτε νὰ ἀπαγγείλῃ κάτι οὔτε νὰ χορεύσῃ 3.— Εἶναι ἱκανὸς νὰ μὴ προσεύχεται καὶ εἰς τοὺς θεούς. |
ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑΣ ΙΣΤ´ |
XVI ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑΣ |
Ἀμέλει ἡ δεισιδαιμονία δόξειεν <ἂν> εἶναι δειλία πρὸς τὸ δαιμόνιον, ὁ δὲ δεισιδαίμων τοιοῦτός τις [2] οἷος, ἐπὶ Χοῶν ἀπονιψάμενος τὰς χεῖρας καὶ περιρρανάμενος ἀπὸ ἱεροῦ δάφνην εἰς τὸ στόμα λαβὼν οὕτω τὴν ἡμέραν περιπατεῖν. [3] καὶ τὴν ὁδὸν ἐὰν ὑπερδράμῃ γαλῆ, μὴ πρότερον πορευθῆναι, ἕως διεξέλθῃ τις ἢ λίθους τρεῖς ὑπὲρ τῆς ὁδοῦ διαβάλῃ. [4] καὶ ἐὰν ἴδῃ ὄφιν ἐν τῇ οἰκίᾳ, ἐὰν παρείαν, Σαβάζιον καλεῖν, ἐὰν δὲ ἱερόν, ἐνταῦθα ἡρῷον εὐθὺς ἱδρύσασθαι. [5] καὶ τῶν λιπαρῶν λίθων τῶν ἐν ταῖς τριόδοις παριὼν ἐκ τῆς ληκύθου ἔλαιον καταχεῖν καὶ ἐπὶ γόνατα πεσὼν καὶ προσκυνήσας ἀπαλλάττεσθαι. [6] καὶ ἐὰν μῦς θύλακον ἀλφίτων διαφάγῃ, πρὸς τὸν ἐξηγητὴν ἐλθὼν ἐρωτᾶν, τί χρὴ ποιεῖν, καὶ ἐὰν ἀποκρίνηται αὐτῷ ἐκδοῦναι τῷ σκυτοδέψῃ ἐπιρράψαι, μὴ προσέχειν τούτοις, ἀλλ' ἀποτραπεὶς ἐκθύσασθαι. [7] καὶ πυκνὰ δὲ τὴν οἰκίαν καθᾶραι δεινὸς Ἑκάτης φάσκων ἐπαγωγὴν γεγονέναι. [8] κἂν γλαῦκες βαδίζοντος αὐτοῦ ταράττωνται, [καὶ] εἴπας· Ἀθηνᾶ κρείττων, παρελθεῖν οὕτω. [9] καὶ οὔτε ἐπιβῆναι μνήματι οὔτ' ἐπὶ νεκρὸν οὔτ' ἐπὶ λεχὼ ἐλθεῖν ἐθελῆσαι, ἀλλὰ τὸ μὴ μιαίνεσθαι συμφέρον αὑτῷ φῆσαι εἶναι. [10] καὶ ταῖς τετράσι δὲ καὶ ἑβδόμαις προστάξας οἶνον ἕψειν τοῖς ἔνδον, ἐξελθὼν ἀγοράσαι μυρσίνας, λιβανωτόν, πόπανα καὶ εἰσελθὼν εἴσω στεφανοῦν τοὺς Ἑρμαφροδίτους [Steinmetz: Ἑρμᾶς, ἀφρονεῖν] ὅλην τὴν ἡμέραν. [11] καὶ ὅταν ἐνύπνιον ἴδῃ, πορεύεσθαι πρὸς τοὺς ὀνειροκρίτας, πρὸς τοὺς μάντεις, πρὸς τοὺς ὀρνιθοσκόπους, ἐρωτήσων, τίνι θεῶν -ἢ θεᾷ- προσεύχεσθαι δεῖ. καὶ τελεσθησόμενος πρὸς τοὺς Ὀρφεοτελεστὰς κατὰ μῆνα πορεύεσθαι μετὰ τῆς γυναικός -ἐὰν δὲ μὴ σχολάζῃ ἡ γυνή, μετὰ τῆς τίτθης- καὶ τῶν παιδίων. [12] [καὶ τῶν περιρραινομένων ἐπὶ θαλάττης ἐπιμελῶς δόξειεν ἂν εἶναι.] [13] κἄν ποτε ἐπίδῃ σκορόδῳ ἐστεμμένον τῶν ἐπὶ ταῖς τριόδοις, ἀπελθὼν κατὰ κεφαλῆς λούσασθαι καὶ ἱερείας καλέσας σκίλλῃ ἢ σκύλακι κελεῦσαι αὑτὸν περικαθᾶραι. [14] μαινόμενον δὲ ἰδὼν ἢ ἐπίληπτον φρίξας εἰς κόλπον πτύσαι. |
Ἡ δεισιδαιμονία 1 φαίνεται ὅτι εἶναι φόβος πρὸς τὸ θεῖον. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ δεισιδαίμων. Κατὰ τὴν ἑορτὴν τῶν Χοῶν 2, ἀφοῦ νίψῃ καλὰ τὰς χεῖρας καὶ ραντίσῃ ὅλον τὸ σῶμα, ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ ἱερὸν κρατώντας φύλλα δάφνης 3 εἰς τὸ στόμα του καὶ ἔτσι περιφέρεται ὅλην τὴν ἡμέραν.— Ἂν γάτα διακόψῃ τὸν δρόμον του, δὲν προχωρεῖ πρὶν διαβῇ ἄλλος κανεὶς ἢ ρίψῃ τρεῖς πέτρας ὑπεράνω τοῦ μέρους, ὅπου ἐπέρασε ἡ γάτα.— Ἂν εἰς τὸ σπίτι του παρατηρήσῃ φίδι, ἐὰν μὲν τοῦτο εἶναι παρείας 4, ἐπικαλεῖται τὸν Σαβάζιον 5, ἐὰν δὲ εἶναι ἀπὸ τὰ λεγόμενα ἱερὰ φίδια, κτίζει εἰς τὸ μέρος ἐκεῖνο ναΐσκον.— Ὅταν περνᾶ ἐμπρὸς ἀπὸ τὰς ἀλειμμένας πέτρας 6 τῶν τριόδων, χύνει ἐπάνω λᾷδι μὲ τὸ ἐλαιοδοχεῖον του, γονατίζει καὶ ἀφοῦ προσκυνήσῃ ἀναχωρεῖ.— Ἂν ποντικὸς 7 τρυπήσῃ σάκκον τοῦ ἀλεύρου, πηγαίνει εἰς τὸν ἐξηγητὴν8 καὶ τὸν ἐρωτᾶ τί πρέπει νὰ κάμῃ· καὶ ἂν ἐκεῖνος ἀποκριθῇ, ὅτι πρέπει νὰ δώσῃ τὸν σάκκον εἰς τὸν δερματορράφον νὰ τὸν μπαλώσῃ, δὲν δίδει προσοχὴν εἰς τοὺς λόγους του, ἀλλὰ τὸν ἀφήνει καὶ πηγαίνει νὰ προσφέρῃ θυσίαν πρὸς ἐξαγνισμόν.— Εἶναι δε ἱκανὸς νὰ κάνῃ συχνὰ καθαρμοὺς εἰς τὸ σπίτι μὲ τὴν ἰδέαν ὅτι εἰσώρμησεν ἐκεῖ ἡ Ἑκάτη 9.— Ἂν εἰς τὸν δρόμον του φωνάζουν γλαῦκες, ταράσσεται καὶ δὲν προχωρεῖ πρὶν νὰ ψιθυρίσῃ ‘ἡ Ἀθηνᾶ εἶναι ἀνωτέρα’.— Ἀποφεύγει νὰ πατήσῃ τάφον ἢ νὰ πλησιάσῃ νεκρὸν ἢ λεχώ 10, διότι εἶναι, λέγει, συμφέρον νὰ μὴ μολύνεται.— Κάθε τετάρτην καὶ εἰκοστὴν τετάρτην τοῦ μηνός 11, ἀφοῦ διατάξῃ εἰς τὸ σπίτι του νὰ θερμάνουν κρασί, ἐξέρχεται καὶ ἀγοράζει κλάδους μυρσίνης, λιβανωτόν, πλακούντια, ἔπειτα ἐπιστρέφει καὶ περνᾷ ὅλην τὴν ἡμέραν στεφανώνοντας τοὺς Ἑρμαφροδίτους 12.— Ἂν ἴδῃ ὄνειρον ἔρχεται εἰς τοὺς ὀνειροκρίτας,τοὺς μάντεις, τοὺς οἰωνοσκόπους, διὰ νὰ ἐρωτήσῃ εἰς ποῖον θεὸν ἢ ποίαν θεὰν πρέπει νὰ προσευχηθῇ.— Κάθε μῆνα πηγαίνει εἰς τοὺς ἱερεῖς τοῦ Ὀρφέως 13, διὰ νὰ ἀνανεώσῃ τὴν μύησιν του μαζὶ μὲ τὴν γυναῖκά του (ἂν δὲ αὐτὴ δὲν εὐκαιρῇ, μὲ τὴν τροφὸν) καὶ τὰ τέκνα του.—Φαίνεται δὲ ὅτι εἶναι καὶ ἕνας ἀπὸ ἐκείνους, ποὺ φροντίζουν νὰ ραντίζωνται συχνὰ πρὸς καθαρμὸν εἰς τὴν ὄχθην τῆς θαλάσσης14.— Ἂν ἴδῃ κάποιον στεφανωμένον μὲ σκόροδα15, ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ βλέπει κανεὶς εἰς τὰς τριόδους, ἐπιστρέφει εἰς τὸ σπίτι του, λούεται ‘ἀπὸ τὴ κορφὴ ὡς τὰ νύχια’ καὶ ἀφοῦ προσκαλέσῃ ἱερείας διατάσσει νὰ τὸν ἀπολυμάνουν μέ σκυλοκρόμμυδο16 καὶ μὲ τὸ πτῶμα σκυλακίου περιφέροντας αὐτὸ τρεῖς φορὰς γύρω του.—Ὅταν ἴδῃ τρελλὸν ἢ ἐπιληπτικόν, ἀνατριχιάζει καὶ πτύει τρεῖς φορὰς εἰς τὸν κόλπον του. |
IX
1. Ὁ Ἀριστοτέλης λέγει περὶ τοῦ χαρακτῆρος τούτου. “Ὁ μηδεμιᾶς φροντίζων δόξης ἀναίσχυντος” (Ἠθικ. Εὐδ. ΙΙΙ 7 1233β 26)· ὁ δὲ Πλάτων ὁρίζει τὴν ἀναισχυντίαν ὡς ἑξῆς· “ἕξις ψυχῆς ὑπομονετικῆς ἕνεκα κέρδους” (Ὁρισμ. 417). Ὁ ὁρισμὸς τοῦ Θεοφράστου συμφωνεῖ μᾶλλον μὲ τὸν ὁριομὸν τοῦ Πλάτωνος- ἡ ἀναισχυντία δηλ. δὲν λαμβάνεται ἐδῶ μὲ τὴν συνήθη γενικὴν σημασίαν (ἀδιαντροπιά) ἀλλὰ μὲ ἔννοιαν περιωρισμένην ποὺ ἀναφέρεται εἰς τὸ κέρδος ἢ τὸ συμφέρον. Εἶναι λοιπὸν φιλαργυρία τῆς ὁποίας ὁ Θεόφραστος εἰς τοὺς Χαρακτῆράς του διακρίνει τέσσαρα εἴδη, ἀναισχυντίαν, αἰσχροκέρδειαν (30) ἀνελευθερίαν (22) καὶ μικρολογίαν (10). Ὁ μικρολόγος καὶ ἀνελεύθερος εἶναι γλίσχροι, ὁ δὲ αἰσχροκερδὴς καὶ ἀναίσχυντος πλεονέκται, ὅλοι δὲ μαζὶ ἀποβλέπουν εἰς τὸ κέρδος.
2. Ὁ προσφέρων θυσίαν ἔπρεπε κατὰ τὴν συνήθειαν νὰ στείλῃ τεμάχιον κρέατος εἰς φίλους του ἢ νὰ προσκαλέσῃ αὐτοὺς εἰς δεῖπνον.
3. Τὸ Τίβειος ὡς ὄνομα δούλου ἀναφέρεται ὑπὸ τῶν κωμικῶν ποιητῶν.
4. Κατὰ τὴν ἑορτὴν τῶν Μεγάλων Διονυσίων συνέρρεον εἰς τὰς Ἀθήνας πολλοὶ ξένοι, εἰς τοὺς ὁποίους ἐνοικίαζον οἱ κάτοικοι δωμάτια εἰς τὰ σπίτια των, διότι δὲν ὑπῆρχον ἀρκετὰ ξενοδοχεῖα.
5. Ὁ ἀναίσχυντος εἰσήρχετο εἰς τὸ θέατρον χωρὶς εἰσιτήριον ἢ ἀπαρατήρητος ἕνεκα τοῦ συνωστισμοῦ ἢ πιθανὸν καὶ κατόπιν συμφωνίας μὲ τὸν θεατρώνην, διότι εἶχεν ἀγοράσει ἀρκετὰ εἰσιτήρια διὰ τοὺς ξένους του.
6. Χαλκεῖον ἐλέγετο τὸ χάλκινον σκεῦος ἰδίως ὅμως ὁ λέβης τοῦ λουτροῦ, ὅπου ἐθερμαίνετο τὸ νερὸ πρὸς λοῦσιν, ὁ καὶ ἄλλως λεγόμενος ἰπνολέβης. Ὁ λουόμενος μετὰ τὸ λουτρὸν ἐστέκετο ἐκεῖ κοντὰ καὶ ὁ ὑπάλληλος τοῦ λουτροῦ τὸν περιέχυνε μὲ τὸν κάδον ἀντὶ μικρᾶς ἀμοιβῆς ποὺ ἐλέγετο ἐπίλουτρον· τοῦτο κάμνει μόνος του ὁ ἀναίσχυντος, διὰ νὰ μὴ πληρώση.
Χ
1. Περὶ τῆς μικρολογίας ὁ Ἀριστοτέλης λέγει “ἔστι δὲ καὶ τῆς ἀνελευθεριότητος εἴδη πλείω, οἷον κίμβικάς τινας καλοῦμεν καὶ κυμινοπρίστας καὶ αἰσχροκερδεῖς καὶ μικρολόγους (Μεγ. Ἠθικ. Α, 24, 1192 α,8)· ὥστε ὁ μικρολόγος εἶναι παραλλαγὴ τοῦ ἀνελευθέρου· (ἴδε ὁρισμὸν προηγουμένου χαρακτῆρος).
2. Οἱ τόκοι ἐπληρώνοντο ὄχι εἰς τὸ τέλος τοῦ ἔτους ἀλλ’ εἰς τὸ τέλος ἑκάστου μηνός· ὁ μικρολόγος ὅμως ζητεῖ νὰ πληρωθῇ πρὸ τοῦ τέλους.
3. Οἱ λαμβάνοντες μέρος εἰς συσσίτια (κοινὰ γεύματἀ ἐπλήρωνον διὰ τὴν δαπάνην ἐν γένει τὸ ἀναλογοῦν εἰς καθένα ποσόν· διὰ τοῦτο ὁ μικρολόγος μετρᾷ τὰ ποτήρια ποὺ πίνουν οἱ ἄλλοι.
4. Ἀπαρχαὶ ἦσαν τὰ πρῶτα καὶ κάλλιστα ἐκ τῶν καρπῶν, τροφίμων κ.λ. τὰ ὁποῖα ἐπρόσφερον εἰς τοὺς θεοὺς. Ἐδῶ φαίνεται ὅτι πρόκειται περὶ συσσιτίου Ἀρτεμισιαστῶν (ἤτοι κυνηγῶν), οἱ ὁποῖοι καθ’ ἑκάστην νουμηνίαν (νέαν Σελήνην) ἐπρόσφερον ἀπαρχὰς εἰς τὴν Ἄρτεμιν (Ἑκάτην)· τὰς ἀπαρχὰς αὐτὰς ἔθεταν εἰς τὰς τριόδους, ἀπὸ ἐκεῖ δὲ τὰς ἐλάμβανον καὶ τὰς ἔτρωγον οἱ πτωχοί.
5. Τὸ τρίχαλκον ἦτο μικρὸν νόμισμα ἀξίας τριῶν χαλκῶν, ὁ δὲ χαλκοῦς ἦτο τὸ 1/8 τοῦ ὀβολοῦ.
6. Οἱ πλουσιώτεροι τοῦ δήμου ἀνελάμβανον πολλάκις νὰ προσφέρουν δι’ ἐξόδων των δεῖπνον εἰς τοὺς συνδημότας των· τοῦτο ἐλέγετο ἑστίασις.
7. Τὸ χρηννύναι, χρηννύειν, εἶναι ρῆμα μεταγενέστερον γνωστὸν ἐξ ἐπιγραφῶν καὶ γλωσσαρίων ἀντὶ τοῦ κίχρημῖδανείζω. (πρβλ. ὅμοιον σχηματισμόν: στανύειν==ἱστάναι.
8. Τὸ κύμινον καὶ ὀρίγανον ἐχρησιμοποιοῦντο πολὺ εἰς τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικὴν μαγειρικὴν ὡς καὶ σήμερον.
9. Αἱ ὀλαὶ ἦσαν κριθάρι χονδροαλεσμένο μὲ ἅλας, ἐρράντιζον δὲ μὲ αὐτὰς τὴν κεφαλὴν τοῦ θύματος πρὸ τῆς θυσίας, ἀφοῦ τὴν ἐκόσμουν μὲ στέμματα καὶ ταινίας.
10. Σύρριζα ἔκοπτον τὰ μαλλιά των οἱ δοῦλοι, οἱ φιλόσοφοι καὶ οἱ ἀθληταί· ὁ μικρολόγος τὸ κάμνει διὰ νὰ μὴ πληρώνη συχνὰ τὸν κουρέα.
11. Ἀπὸ οἰκονομίαν διὰ νὰ μὴ φθείρωνται.
12. Οἱ γναφεῖς πρὸς λεύκανσιν καὶ καθαρισμὸν τῶν φορεμάτων μετεχειρίζοντο γῆν Κιμωλίαν, Μηλιάδα, ἄργιλον, γύψον κλ. Ὁ μικρολόγος ἀπαιτεῖ ἀπὸ τὸν καθσριστὴν νὰ βάλῃ πολὺ χῶμα εἰς τὸ φόρεμά του, διὰ νὰ ἀντέχῃ περισσότερον εἰς τὸν ρύπον.
XI
1. Ἡ ἀρχὴ τοῦ ὁρισμοῦ τούτου εἶναι ἀσυνήθης· τοῦτο δεικνύει ὅτι ἔγινε εἰς αὐτὸν κάποια διασκευή. Ἡ λέξις βδελυρία ἔχει ἐδῶ περιωρισμένην σημασίαν· βδελυρὸς κατὰ τὸν Θεόφραστον εἶναι ἐκεῖνος ποὺ δὲν λαμβάνει ὑπ’ ὅψιν ἂν οἱ λόγοι ἢ αἱ πράξεις του εἶναι ἀπρεπεῖς· ἑπομένως ἀναιδής, βωμολόχος, σιχαμμένος.
2. Μὲ τὴν λέξιν κάρυα ὠνόμαζον οἱ Ἀττικοὶ ὅλους τοὺς καρποὺς μὲ κέλυφος (κάστανα, ἀμύγδαλα κλ).
3. Ἐθεωρεῖτο ἀπρεπὲς νὰ μεταφέρη ὁ ίδιος ὁ ἀγοραστης τὰ ὀψώνια ἀπὸ τὴν ἀγορὰν εἰς τὸ σπίτι του· τοῦτο ἐξετέλουν οἱ δοῦλοι ἢ ἰδιαίτεροι ὑπηρέται τῆς ἀγορᾶς, οἱ ὁποῖοι ἐλέγοντο προὔνεικοι (πρὸ καὶ ἤνεικα=ἤνεγκα).
4. Αἱ αὐλητρίδες ἦσαν ἀπαραίτητοι εἰς τὰ συμπόσια διὰ τὰς σπονδὰς καὶ τὸν παιᾶνα, τὸν ὁποῖον συνώδευον μὲ τὸν αὐλόν των· ἐκτὸς τῆς μουσικῆς μετήρχοντο καὶ τὸ ἐπάγγελμα τῶν ἑταιρῶν.
5. Ἐννοεῖται ὅτι ἡ πρόσκλησις γίνεται εἰρωνικῶς.
6. Τὰ κουρεῖα καὶ μυροπωλεῖα ἦσαν μέρη, ὅπου ἐσύχναζον οἱ ἄνεργοι, ὅπως συμβαίνει σήμερον εἰς τὰ καφενεῖα. Ἐκεῖ συνεζήτουν περὶ διαφόρων ζητημάτων διὰ τοῦτο ὁ Θεόφραστος “ἄοινα συμπόσια παίζων ἐκάλει τὰ κουρεῖα διὰ τὴν λαλιὰν τῶν προσκαθιζόντων” Θεοφρ. ἀποσπ. ἐκδ. Wimmer LXVI σ. 182.
XII
1. Τοῦ φορτικοῦ ἢ ἐνοχλητικοῦ διακρίνει ὁ Θεόφραστος τρία εἴδη· τὸν ἄκαιρον, τὸν ἀηδῆ καὶ τὸν περίεργον· ὁ πρῶτος εἶναι ἐνοχλητικὸς ἀπὸ ἀπερισκεψίαν καὶ ἔλλειψιν ἀνατροφῆς, ὁ δεύτερος ἀπὸ ἐγωϊσμόν, καὶ ὁ τρίτος ἀπὸ ζῆλον ποὺ γίνεται μὲ καλὴν μὲν πρόθεσιν ἀλλ΄ εἰς ἀκατάλληλον καιρόν.
2. Κῶμος (καντάδα) συνήθως ἐλέγετο ἡ θορυβώδης παρέλασις νέων μεθυσμένων ποὺ διέτρεχον τὴν νύκτα κατόπιν συμποσίου τοὺς δρόμους τῆς πόλεως χορεύοντες καὶ τραγουδοῦντες.
3. Ἐγγυηταὶ ἐζητοῦντο διὰ τὰ δάνεια, τὰς πωλήσεις, τὰς μισθώσεις κλπ. ἀντικαθίστων δὲ τοὺς ὀφειλέτας εἰς ὅλας των τὰς ὑποχρεώσεις καὶ ἐτιμωροῦντο ἀντ΄ αὐτῶν.
4. Τὸ γαμήλιον γεῦμα ἐδίδετο εἰς τὸ σπίτι τοῦ πατρὸς τῆς νύμφης· κατ΄ ἐξαίρεσιν δὲ αὐτὴν τὴν ἡμέραν αἱ γυναῖκες ἔτρωγον μαζὶ μὲ τοὺς ἄνδρας ἀλλ΄εἰς ἰδιαιτέραν τράπεζαν.
5. Εἰς τὴν ἀρχαίαν Ἑλλάδα ὁ κύριος εἶχεν ἀπόλυτον ἐξουσίαν ἐπὶ τῶν δούλων του καὶ ἠδύνατο νὰ τιμωρήσῃ αὐτοὺς αὐστηρότατα καὶ κατὰ διαφόρους τρόπους· εἰς τὰς Ἀθήνας ὅμως μετεχειρίζοντο αὐτοὺς κάπως ἀνθρωπινώτερον.
6. Οἱ χοροὶ ῆσαν συνήθως διασκέδασις τῶν ἀρχαίων κατὰ τὰ συμπόσια, διεκρίνοντο δὲ εἰς δύο κατηγορίας· εἰς τὸν χορὸν τῶν ἐξ ἐπαγγέλματος χορευτῶν, ἰδίως γυναικῶν, τὰς ὁποίας πρὸς τέρψιν τῶν συμποτῶν ἐκάλει ὁ προσφέρων τὸ συμπόσιον, καὶ εἰς τὸν χορὸν αὐτῶν τῶν συμποτῶν, ὅταν ἤρχιζε νὰ ἐνεργῇ ἐπ΄αὐτῶν ὁ Βάκχος, διότι ἐνομίζετο ἀπρεπὲς νὰ χορεύῃ κανεὶς ἀμέθυστος.
XIII
1. Ἡ λέξις περίεργος δὲν ἔχει ἐδῶ τὴν σημερινὴν σημασίαν. Κατὰ τὴν ἐτιυμολογίαν της δηλοῖ ἄνθρωπον πολὺ προσεκτικὸν εἴς τινα ἐργασίαν· περίεργος ἑπομένως εἶναι ὁ ἔχων ζῆλον περί τι, ὁ δὲ ζῆλός του αὐτὸς συνοδεύεται καὶ μὲ εὔνοιαν προσποιητὴν πρὸς τὸ ἀντικείμενον. Περιεργία λοιπὸν εἶναι ἐπίδειξις λόγων καὶ πράξεων μὲ προσποιητὴν εὔνοιαν.
2. Ὁ περίεργος ὡς στρατιώτης ἢ ἀξιωματικὸς ζητεῖ νά μάθῃ ἀπὸ τὸν στρατηγὸν τὸ παράγγελγα τῆς μεθαύριον, δηλ. τὸ σύνθημα μὲ τὸ ὁποῖον ἀναγνωρίζονται οἱ στρατιῶται κατὰ τὴν μάχην. Τοιαῦτα συνθήματα εἶναι γνωστὰ ἀπὸ ἀρχαίους συγγραφεῖς π.χ. Ζεὺς σωτήρ, Ἡρακλῆς ἡγεμὼν, Ζεὺς σωτὴρ καὶ ἡγεμὼν κ.ἄ.
3. Εἰς τὴν περίπτωσιν αὐτὴν ὁ περίεργος ἕνεκα τοῦ ζήλου του ἐμφανίζεται, ὡς λέγει ὁ Casaubon, ὡς οἰονεὶ προαγωγὸς τῆς μητέρας του.
4. Εἰς τοὺς ἀρχαίους Ἀττικοὺς τάφους τό ὄνομα ἀποθανούσης ἐγγάμου γυναικὸς συνοδεύεται μόνον μὲ τὸ ὄνομα τοῦ συζύγου καὶ τοῦ δήμου· τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς ἀναφέρεται μόνον ὅταν πρόκειται περὶ ἀγάμου, ὁ δὲ τόπος τῆς γεννήσεως, ὅταν ἡ ἀποθανοῦσα ἦτο μέτοικος. Ὁ περίεργος ὅμως δὲν ἠρκέοθη μόνον νὰ γράγῃ τὰ ὀνόματα τοῦ ἀνδρός, τοῦ πατρός, τῆς μητρός, ἐπὶ τῆς ἐπιτυμβίου στήλης, ἀλλ΄ἐπρόσθεσε καὶ ὅτι ὅλοι ἦσαν χρηστοί, ὥστε ἔθαψε μαζί μὲ τὴν νεκρὰν καὶ τοὺς ἐπιζῶντας.
XIV
1. Ὁ ἀναίσθητος, ὡς περιγράφεται ὑπὸ τοῦ Θεοφράστου, εἶναι ἄνθρωπος ποὺ δέν ἐχει τὸν νοῦν εἰς τὸ κεφάλι του, ἀφῃρημένος, ξεχασμένος.
2. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες καὶ Ρωμαῖοι ἔκαμνον τοὺς λογαριασμούς των μὲ ψήφους, δηλ. μικρὰ καὶ λεῖα λιθάρια, τὰ ὁποῖα ἐτοποθέτουν ἐπὶ ἑνὸς ἀβακίου χωρισμένου εἰς στήλας· ἔτσι ἐγίνοντο αἰσθηταὶ ἀκόμη καὶ αὐταὶ αἱ σύνθετοι ἀριθμητικαὶ πράξεις. Τοιαῦτα ἀβάκια διεσώθησαν μέχρι σήμερον.
3. Ἐπειδὴ εἰς τὰ σπίτια τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων δὲν ὑπῆρχον ἀποχωρητήρια, οἱ κάτοικοι (πρὸ πάντων πτωχοὶ) ἐξήρχοντο τὴν νύκτα πρὸς φυσικήν των ἀνάγκην εἰς τὸ ὕπαιθρον· ὁ ἀναίσθητος παρεπλανήθη, ὡς φαίνεται, εἰς τὸν κῆπον τοῦ γείτονός του καὶ ἐδέχθη τὴν ἐπίθεσιν τοῦ σκύλου του.
4. Ὁ ἀναίσθητος μεταχειρίζεται τὴν φράσιν “τύχῃ ἀγαθῇ” ἐπὶ δυστυχήματος, ἐνῷ, ὡς γνωστόν, ἦτο ἐν χρήσει εἰς εὐχάριστα γεγονότα καὶ ἐλέγετο ὡς εὐχὴ πρὸς ἐπιτυχίαν κατὰ τὴν ἀρχὴν μιᾶς ἐπιχειρήσεως, ἑνὸς ταξιδίου καὶ ὁποιασδήποτε ἄλλης πράξεως, ἀνάλογος πρὸς τὰ σημερινὰ “ἡ ὥρα ἡ καλή”, “μὲ τὸ καλό”.
5. Ἡ γραφὴ τῶν χειρογράφων εἶναι: “καὶ τοῦ Διὸς ὕοντος λέγειν ἡδὺ γε τῶν ἄστρων, ὅτε δὴ καὶ οἱ ἄλλοι λέγουσι πίσσης”· ἀλλὰ τί σημαίνουν τὰ γριφώδη ταῦτα; Ὁ Κοραῆς θεωρεῖ τὸ χωρίον τοῦτο ὡς τὸ δυσκολώτατον πάντων, ὁ δὲ Casaubon τὸ ὀνομάζει locum desperatum. Αἱ πολλαὶ καὶ ποικίλαι διορθώσεις τῶν σοφῶν κριτικῶν δὲν κατώρθωσαν νὰ τὸ θεραπεύυουν διὰ τοῦτο καὶ οὐδεμία ἐξ αὐτῶν ἐπεκράτησεν, ὥστε νὰ εἰσαχθῇ εἰς τὸ κείμενον. Αἱ λέξεις ἡδύ, τῶν ἄστρων, πίσσης, φέρουν εἰς τὸν νοῦν δύο φράσεις συνήθεις τῆς νέας Ἑλληνικῆς· δηλ. τὴν “εἶναι ἀστροφεγγιά”, ὅταν πρόκειται περὶ αἰθρίας νυκτός, καὶ “εἶναι πίσσα σκοτάδι”, ὅταν πρόκειται περὶ βροχερῆς καὶ σκοτεινῆς. Αἱ φράσεις αὗται δύνανται ἴσως νὰ διαφωτίσουν τὸ ζήτημα. Ὑποθέτω δηλ. ὅτι ἡ περιεχομένη εἰς τὸ χωρίον τοῦτο ἔννοια εἶναι· ‘καὶ ὅταν τὴν νύκτα βρέχη, ὁ ἀναίσθητος λέγει· “εἶναι ἀστροφεγγιά”, ὅταν οἱ ἄλλοι λέγουν “εἶναι σκοτάδι πίσσα”’. Ἀλλὰ διὰ νὰ ἐξαχθῇ τοιαύτη ἔννοια, εἶναι ἀνάγκη νὰ μεταβλητῇ καὶ τὸ ἀρχαῖον κείμενον ὡς ἑξῆς· “καὶ τοῦ Διὸς <νυκτὸς> ὕοντος λέγειν· ἡδύ γε τῶν ἄστρων <τὸφῶς>, ὅτε δὴ καὶ οἱ ἄλλοι λέγουσι πίσσης <σκότος>.Ὁμολογῶ ὅτι ἡ ὑπόθεσίς μου εἶναι τολμηρὰ ὄχι ὅμως καὶ χειροτέρα ἄλλων.
6. Ἠριαῖαι ἢ Ἠρίαι πύλαι (ἐκ τοῦ Ἠρίον=τάφος) ἐλέγετο μία πύλη τῶν Ἀθηνῶν πρὸς ἀνατολάς, ἡ ὁποία ἔφερε πρὸς τὸ νεκροταφεῖον τοῦ Κεραμεικοῦ.
XV
1. Κατὰ τὸν Ἀριστοτέλη ἀντίθετος τῆς αὐθαδείας εἶναι ἡ ἀρέσκεια, ἡ δὲ μεσότης τούτων εἶναι ἡ σεμνότης δηλ. ἡ ἀξία, ἡ σταθερότης ποὺ χαρακτηρίζει τὸν πραγματικὸν ἄνθρωπον “σεμνότης δὲ μεσότης αὐθαδείας καὶ ἀρεσκείας” (Ἠθικ. Εὐδ. Γ,7,1233 β 34). Αὐθάδης (αὐτὸς-ἥδομαι) εἶναι λοιπὸν ὁ αὐτάρεσκος, ὁ τὸν ἑαυτόν του μόνον ἐκτιμῶν καὶ περιφρονῶν τοὺς ἄλλους· “ὅ τε γὰρ αὐθάδης τοιοῦτός ἐστιν οἷος μηθενὶ ἐντυχεῖν μηδὲ διαλεγῆναι” (Μεγ. Ἠθικὰ Α 26, 1192 β 30). Ὁ ὁρισμὸς ἐδῶ εἶναι ἐλλιπής, διότι ἡ τραχύτης τοῦ αὐθάδους ἐκδηλοῦται ὄχι μόνον διὰ λόγων ἀλλὰ καὶ πράξεων, ὡς φαίνεται εἰς τὰ παραδείγματα· διὰ τοῦτο ὀρθῶς εἰς τὸ κείμενον μετὰ τὸ ἐν λόγοις ἐπρόσθεσεν ὁ Herwerden <καὶ πράξεσι>.
2. Πρόκειται ἴσως περὶ ἐράνου ὑπὲρ δυστυχοῦντος φίλου.
3. Οἱ μετέχοντες εἰς τὰ συμπόσια ὤφειλον κατὰ τὴν συνήθειαν νὰ τραγουδήσουν, νὰ ἀπαγγείλουν στίχους ποιητῶν ἢ ἄλλας ῥήσεις, νὰ χορεύσουν· ὁ αὐθάδης ἀρνούμενος νὰ λάβη εἰς ταῦτα μέρος δεικνύει ὅτι στερεῖται καὶ κοινωνικῆς ἀγωγῆς.
XVI
1. Κατὰ τοὺς Ἀριστοτελικοὺς μεταξὺ ἀθεΐας καὶ δεισιδαιμονίας (ὡς κακιῶν) μεσότης (ὡς ἀρετὴ) ἦτο ἡ εὐσέβεια. Περὶ δεισιδαιμονίας ἔγραψε καὶ ὁ Πλούταρχος καὶ ὁρίζει αὐτὴν ὡς ‘δόξαν ἐμπαθῆ καὶ δέους ποιητικὴν ὑπόληψιν ἐκταπεινοῦντος καὶ συντρίβοντος τὸν ἄνθρωπον, οἰόμενον μὲν εἶναι θεοὺς, εἶναι δὲ λυπηροὺς καὶ βλαβερους’. Φαίνεται ὅτι καὶ ὁ χαρακτὴρ οὗτος εἰσήχθη εἰς τὴν Κωμῳδίαν· ἓν ἔργον τοῦ Μενάνδρου, τοῦ ὁποίου ἀποσπάσματα σώζονται, φέρει τὸν τίτλον Δεισιδαίμων.
2. Κατὰ τὴν ἑορτὴν τῶν Χοῶν, δευτέραν ἡμέραν τῶν Ἀνθεστηρίων, ἐγίνοντο σπονδαὶ ὑπὲρ τῶν νεκρῶν· ἐθεωρεῖτο λοιπόν ἡμέρα ἀποφράς.
3. Ἡ δάφνη, ἀφιερωμένη εἰς τὸν Ἀπόλλωνα, ἐθεωρεῖτο ὡς μέσον πρὸς ἀποτροπὴν κακοῦ διὰ τοῦτο ἐρραντίζοντο μὲ κλάδον δάφνης, τὸν ὁποῖον ἐβύθιζον εἰς ἀγγεῖον ὕδατος ποὺ εὑρίσκετο πρὸ τοῦ ναοῦ καὶ ὅπου προηγουμένως εἶχον σβήσῃ δαυλὸν ἀναμμένον ἀπὸ τὸν βωμόν.
4. Ὁ παρείας ἦτο ὄφις ἀβλαβής, ἱερὸς τοῦ Ἀσκληπιοῦ, καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα, ὡς λέγει ὁ Αἰλιανὸς (περὶ ζῴων ἰδιότητος 8,12) ἀπὸ τὸ πλατὺ στόμα του· οἱ δὲ ἱεροὶ λεγόμενοι ὄφεις ἦσαν μικροὶ καὶ δηλητηριώδεις· ἐνίοτε ὁ ὄφις ἐνομίζετο καὶ καλὸς οἰωνός· εὑρισκόμενος εἰς ναὸν ἢ ἄλλο κτίριον ἐθεωρεῖτο φύλαξ καὶ προστάτης αὐτοῦ, ὡς ὁ ἱερὸς ὄφις τῆς Ἀθηνᾶς εἰς τὸν Παρθενῶνα. Καὶ σήμερον ὁ λαὸς τοιοῦτον ὄφιν θεωρεῖ φύλακα τοῦ σπιτιοῦ.
5. Ὁ Σαβάζιος ἦτο θεότης Ἀσιατική, τῆς ὁποίας ἡ λατρεία εἰς τὴν Ἑλλάδα ἐταυτίσθη μὲ τὴν λατρείαν τοῦ Διονύσου καὶ ἐτιμᾶτο, ἰδίως ὑπὸ γυναικῶν μὲ νυκτερινὰς τελετάς.
6. Πρὸς τιμὴν τῆς Ἑκάτης οἱ ἀρχαῖοι ἔστηναν λίθους εἰς τὰς τριόδους, τοὺς ἤλειφον μὲ λᾷδι, τοὺς ἐστόλιζον μὲ στεφάνους καὶ τοὺς ἐπροσκύνουν· ‘οἱ αὐτοὶ πᾶν ξύλον καὶ πάντα λίθον, τὸν δὴ λεγόμενον λιπαρόν, προσκυνοῦσι’ (Κλήμης Ἀλεξανδρ. Στρωματεῖς βιβλ. 7, 4, 24).
7. Ἐὰν ποντικὸς διετρύπα σάκκον, ἐθεωρεῖτο κακὸς οἰωνός. Χαριέστατον εἶναι τὸ λεγόμενον περὶ τοῦ Βίωνος ποὺ εἰς μίαν τοιαύτην περίπτωσιν σκώπτων τὸν δεισιδαίμονα εἶπε· ‘δὲν εἶναι παράδοξον ὅτι ὁ ποντικὸς ἐτρύπησε τὸν σάκκον τὸ παράδοξον θὰ ἦτο, ἂν ὁ σάκκος ἐτρύπα τὸν ποντικόν’.
8. Ἐξηγηταὶ ἐλέγοντο οἱ γνῶσται τοῦ ἱεροῦ δικαίου καὶ φροντίζοντες διὰ τὸν καθαρμὸν τοῦ φόνου καὶ ἄλλων ἐγκλημάτων. Τὴν ἀρχὴν ταύτην εἶχον κατ’ ἀρχὰς οἱ εὐπατρίδαι, κατόπιν ἐδόθη εἰς τρεῖς ἄνδρας ὀνομαζομένους πυθοχρήστους, διότι ὑπεδεικνύοντο ὑπὸ τοῦ Πυθίου Ἀπόλλωνος.
9. Εἰσβολὴ ἡ ἐπιδρομὴ τῆς Ἑκάτης ἐλέγετο ἡ ὀλεθρία ἐπίδρασις, τὴν ὁποίαν ἐπίστευον ὅτι ἐξήσκει ἡ Σελήνη· διότι ἡ Ἑκάτη ἐλατρεύετο ὑπὸ τρεῖς μορφάς, δηλ. ὡς Σελήνη, ὡς Ἄρτεμις καὶ ὡς Περσεφόνη. Κατὰ πᾶσαν νέαν Σελήνην οἱ πλούσιοι Ἀθηναῖοι ἐπρόσφεραν ὡς θυσίαν διάφορα φαγητά, τὰ ὁποῖα ἔθετον εἰς τὰς τριόδους τὴν νύκτα, ἐλάμβανον δὲ αὐτὰ οἱ πτωχοί· ἦσαν τὰ λεγόμενα δεῖπνα Ἑκάτης.
10. Αἱ δεισιδαιμονίαι αὐταὶ ὑπάρχουν καὶ σήμερον ἀκόμη εἰς τὸν Ἑλληνικὸν λαόν.
11. Ἡ 4η καὶ ἡ 24η τῶν μηνῶν ἐλογίζοντο ἀποφράδες ἡμέραι.
12. Ἑρμαφρόδιτοι ἦσαν ἀνδριάντες τοῦ Ἑρμοῦ καὶ τῆς Ἀφροδίτης.
13. Ὁ Ὀρφεὺς ἀοιδὸς καὶ φιλόσοφος ἐκ Θρᾴκης εἰσήγαγεν εἰς τὴν Ἑλλάδα θρησκευτικὰς τελετὰς καὶ τὰ Ἐλευσίνια Μυστήρια. Οἱ ὀπαδοί του, ἱερεῖς καὶ μύσται τῶν τελετῶν τούτων, ἐλέγοντο Ὁρφεοτελεσταί. Αἱ γυναῖκες ἐγίνοντο δεκταὶ εἰς τὰ Ὀρφικά, τὰ Ἐλευσίνια Μυστήρια καὶ τὰς τελετὰς τοῦ Σαβαζίου.
14. Τὸ θαλάσσιον ὕδωρ ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων ἐθεωρεῖτο καθαρτικὸν παντὸς μολύσματος· “θάλασσα κλύζει πάντα τἀνθρώπων κακὰ” (Εὐρ. Ἰφιγ. ἐν Ταύρ. 1167.
15. Τὰ σκόροδα λαμβανόμενα ἀπὸ τὰ δεῖπνα τῆς Ἑκάτης ἐθεωροῦντο μολυσμένα.
16. Εἰς τὴν σκίλλην (σκυλοκρόμμυδο) ἀπέδιδον οἱ ἀρχαῖοι δύναμιν ἐξαγνιστικήν· “ἐκάθηρέ τέ με καὶ περιήγνιζε δᾳδὶ καὶ σκἰλλῃ καὶ ἄλλοις πλείοσι” (Λουκ. Ἐπισκοποῦντες). Τοιαύτην δύναμιν ἀπέδιδον καὶ εἰς κυνάριον, τὸ ὁποῖον ἐθυσίαζον καὶ ἔπειτα περιέφερον τρεῖς φορὰς τὸ πτῶμα του πέριξ ἐκείνου ποὺ ἤθελαν νὰ ἐξαγνίσουν τοῦτο ἐλέγετο περισκυλακισμός· “τῷ δὲ κυνὶ πάντες ὡς ἕπος εἰπεῖν Ἕλληνες ἐχρῶντο καὶ χρῶνταί γε μέχρι νῦν ἔνιοι σφαγίῳ πρὸς τοὺς καθαρμοὺς καὶ τῇ Ἑκάτη σκυλάκια μετὰ τῶν ἄλλων καθαρσίων ἐκφέρουσι καὶ περιμάττουσι σκυλακίοις τοὺς ἁγνισμοῦ δεομένους, περισκυλακισμὸν τὸ τοιοῦτο γένος τοῦ καθαρμοῦ καλοῦντες”. (Πλουτ. κεφαλ. καταγραφὴ § 68).
·