ΙΛΙΑΔΟΣ  -  ΡΑΨΩΔΙΑ  E΄ (στίχοι  : 1-120) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ  ΠΟΛΥΛΑ]
Δύναμιν τότ’ η Αθηνά και θάρρος του Διομήδη έδωκεν ώσπ’ εξαίσια στα πλήθη των Αργείων να δοξασθή και υπέρλαμπρην φήμην παντού να λάβη. Από το κράνος του άναβε και απ’ την ασπίδα φλόγα που ακτινοβόλ’ ακοίμητη, του φθινοπώρου ως τ’ άστρο λουσμένο απ’ τον Ωκεανόν ολόφωτο αναλάμπει. Φως τόσο από την κεφαλήν του ανάβει και απ’ τους ώμους κι έσπρωξε αυτόν κει πόβραζε σφοδρότερος ο αγώνας.	Ἔνθ᾽ αὖ Τυδεΐδῃ Διομήδεϊ Παλλὰς Ἀθήνη δῶκε μένος καὶ θάρσος, ἵν᾽ ἔκδηλος μετὰ πᾶσιν Ἀργείοισι γένοιτο ἰδὲ κλέος ἐσθλὸν ἄροιτο· δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον πῦρ ἀστέρ᾽ ὀπωρινῷ ἐναλίγκιον, ὅς τε μάλιστα        5 λαμπρὸν παμφαίνῃσι λελουμένος ὠκεανοῖο· τοῖόν οἱ πῦρ δαῖεν ἀπὸ κρατός τε καὶ ὤμων, ὦρσε δέ μιν κατὰ μέσσον ὅθι πλεῖστοι κλονέοντο.
Ήταν Τρωαδίτης άνθρωπος, ο Δάρης ιερέας του Ηφαίστου, πλούσιος, άψεγος. Και τέκνα τον Φηγέα και τον Ιδαίον είχε δυο, κι ήταν πολέμων γνώστες. Κινήσαν εναντίον του κι οι δυο τους απ’ την τάξην, στ’ αμάξι αυτοί, προχώρησαν, αντίκρυς εσταθήκαν, έριξε πρώτος το μακρύ κοντάρι του ο Φηγέας.	Ἦν δέ τις ἐν Τρώεσσι Δάρης[1] ἀφνειὸς ἀμύμων ἱρεὺς Ἡφαίστοιο· δύω δέ οἱ υἱέες ἤστην                10 Φηγεὺς Ἰδαῖός[2] τε μάχης εὖ εἰδότε πάσης. Τώ οἱ ἀποκρινθέντε ἐναντίω ὁρμηθήτην· τὼ μὲν ἀφ᾽ ἵπποιιν, ὃ δ᾽ ἀπὸ χθονὸς ὄρνυτο πεζός. Οἳ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες Φηγεύς ῥα πρότερος προΐει δολιχόσκιον ἔγχος·  15
Ξάκρισε  η λόγχη αριστερά τον ώμον του Τυδείδη και δεν τον πήρε. Ακόντισε και αυτός κι όχι χαμένα. Αλλά στο στηθοκόκαλο τον κτύπησ’ ώστε χάμω τον κρήμνισ’ απ’ την άμαξαν. Επήδησεν ο Ιδαίος τ’ όμορφο αμάξι αφήνοντας, ούδ’ έλαβε την τόλμην του φονευμένου του αδελφού φρουρός αυτού να μείνη, ότι ούδ’ αυτός θε να’φευγε τον χάρον, αλλ΄εσώθη από τον Ήφαιστον, οπού τον έζωσε με σκότος, να μην του μείνη ο γέροντας χωρίς παρηγορίαν. Τ’ άλογα τότε έζεψεν ο ένδοξος Τυδείδης, και των συντρόφων τά’δωκε να σύρουν εις τα πλοία.	Τυδεΐδεω δ᾽ ὑπὲρ ὦμον ἀριστερὸν ἤλυθ᾽ ἀκωκὴ ἔγχεος, οὐδ᾽ ἔβαλ᾽ αὐτόν· ὃ δ᾽ ὕστερος ὄρνυτο χαλκῷ Τυδεΐδης· τοῦ δ᾽ οὐχ ἅλιον βέλος ἔκφυγε χειρός, ἀλλ᾽ ἔβαλε στῆθος μεταμάζιον, ὦσε δ᾽ ἀφ᾽ ἵππων. Ἰδαῖος δ᾽ ἀπόρουσε λιπὼν περικαλλέα δίφρον,   20 οὐδ᾽ ἔτλη περιβῆναι ἀδελφειοῦ κταμένοιο· οὐδὲ γὰρ οὐδέ κεν αὐτὸς ὑπέκφυγε κῆρα μέλαιναν, ἀλλ᾽ Ἥφαιστος ἔρυτο, σάωσε δὲ νυκτὶ καλύψας, ὡς δή οἱ μὴ πάγχυ γέρων ἀκαχήμενος εἴη. Ἵππους δ᾽ ἐξελάσας μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς          25 δῶκεν ἑταίροισιν κατάγειν κοίλας ἐπὶ νῆας.
Και οι Τρώες, στην γενναίαν των ψυχήν εταραχθήκαν, που τους υιούς του Δάρητος, τον έναν φονευμένον είδαν, τον άλλον άφαντο. Κι η γλαυκομάτ’ Αθήνη τον άγριον Άρη έπιασεν από το χέρι κι είπε: «Ω Άρη φονικότατε, ως Άρη τειχοπλήκτη, μόνους δεν τους αφήνομε τους Αχαιούς και Τρώας να μάχωνται, και ας δοξασθούν όποιοι θελήση ο Δίας. Από τη μέση ας λείψωμε μήπως σ’ εμάς θυμώση». Αυτά’πε κι απ’ τον πόλεμον τον άγριον Άρη επήρε κι έβαλε αυτόν ν’ αναπαυθή στες όχθες του Σκαμάνδρου.	Τρῶες δὲ μεγάθυμοι ἐπεὶ ἴδον υἷε Δάρητος τὸν μὲν ἀλευάμενον, τὸν δὲ κτάμενον παρ᾽ ὄχεσφι, πᾶσιν ὀρίνθη θυμός· ἀτὰρ γλαυκῶπις Ἀθήνη χειρὸς ἑλοῦσ᾽ ἐπέεσσι προσηύδα θοῦρον Ἄρηα·   30 Ἆρες Ἄρες βροτολοιγὲ μιαιφόνε τειχεσιπλῆτα οὐκ ἂν δὴ Τρῶας μὲν ἐάσαιμεν καὶ Ἀχαιοὺς μάρνασθ᾽, ὁπποτέροισι πατὴρ Ζεὺς κῦδος ὀρέξῃ, νῶϊ δὲ χαζώμεσθα, Διὸς δ᾽ ἀλεώμεθα μῆνιν; ὣς εἰποῦσα μάχης ἐξήγαγε θοῦρον Ἄρηα·            35 τὸν μὲν ἔπειτα καθεῖσεν ἐπ᾽ ἠϊόεντι Σκαμάνδρῳ,
τότ’ έγειραν οι Δαναοί τους Τρώας  κι από ένα κάθε αρχηγός τους φόνευε. Και πρώτος ο Αγαμέμνων από τ’ αμάξι τον τρανόν έριξε κάτ’ Οδίον, των Αλιζώνων αρχηγόν, που, ως πρώτος στράφη, εμπήχθη τ’ ακόντι μες στους ώμους του και από τα στήθη εβγήκε. Πέφτει με βρόνον και αντηχούν επάνω τ’ άρματά του.	Τρῶας δ᾽ ἔκλιναν Δαναοί· ἕλε δ᾽ ἄνδρα ἕκαστος ἡγεμόνων· πρῶτος δὲ ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων ἀρχὸν Ἁλιζώνων[3] Ὀδίον μέγαν ἔκβαλε δίφρου· πρώτῳ γὰρ στρεφθέντι μεταφρένῳ ἐν δόρυ πῆξεν ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσε, δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε[4] δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Εφόνευσε ο Ιδομενεύς τον Φαίστον απ’ την Τάρνην την μεγαλόσβολην, υιόν του Βώρου Μαιονίδου. Αυτόν εκεί που ανέβαινε σ’ αμάξι με κοντάρι στον δεξιόν ώμον λόγχισεν ο μέγας στρατηλάτης. Κάτω εκρημνίσθη, κι έζωσεν αυτόν θανάτου σκότος. Και οι σύντροφοι τον γύμνωσαν εκεί του Ιδομενέως.	Ἰδομενεὺς δ᾽ ἄρα Φαῖστον ἐνήρατο Μῄονος υἱὸν* Βώρου, ὃς ἐκ Τάρνης ἐριβώλακος εἰληλούθει. Τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἰδομενεὺς δουρικλυτὸς ἔγχεϊ μακρῷ  45 νύξ᾽ ἵππων ἐπιβησόμενον κατὰ δεξιὸν ὦμον· ἤριπε δ᾽ ἐξ ὀχέων, στυγερὸς δ᾽ ἄρα μιν σκότος εἷλε. Τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἰδομενῆος ἐσύλευον θεράποντες·
Τότε ο Μενέλαος φόνευσε με λόγχην τον Στροφίδην Σκαμάνδριον, που ήταν έξοχος εις το κυνήγι γνώστης ότι τον είχ’ η Άρτεμις η ίδια μορφωμένον όλα τ’ αγρίμια να κτυπά που στ’ όρος τρέφει ο λόγγος. Τότε όμως ούτ’ η Άρτεμις τον έσωσε η τοξεύτρα, ούτ’ οι μακροβολίες του που τόσο τον δοξάσαν. Τον κτύπησ’ ο Μενέλαος,ο ανδρείος Ατρείδης, με λόγχην, όπως έφευγεν εμπρός του, μες στους ώμος στην ράχην. Και απ’ το στήθος του η άκρη πέρα εβγήκε. Μπρούμητα πέφτει και βροντούν επάνω τ’ άρματά του.	υἱὸν δὲ Στροφίοιο Σκαμάνδριον αἵμονα θήρης Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἕλ᾽ ἔγχεϊ ὀξυόεντι                50 ἐσθλὸν θηρητῆρα· δίδαξε γὰρ Ἄρτεμις αὐτὴ βάλλειν ἄγρια πάντα, τά τε τρέφει οὔρεσιν ὕλη· ἀλλ᾽ οὔ οἱ τότε γε χραῖσμ᾽ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα, οὐδὲ ἑκηβολίαι ᾗσιν τὸ πρίν γε κέκαστο· ἀλλά μιν Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος            55 πρόσθεν ἕθεν φεύγοντα μετάφρενον οὔτασε δουρὶ ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσεν, ἤριπε δὲ πρηνής, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
Τον Αρμονίδη Φέρεκλον φονεύει ο Μηριόνης αυτόν, που με τα χέρια θαυμάσια τεχνουργούσε, ότ’ η Παλλάς η Αθηνά περίσσια τον αγάπα. Και του Αλεξάνδρου έκαμε αυτός τα ισόπλευρα καράβια τ’ αρχέκακα, που εγέννησαν κακό στους Τρώας όλους και εις αυτόν, που των θεών τα ρήματ’ αγνοούσε. Και αυτόν ως τον κατάτρεχεν, προφθάνει ο Μηριόνης και τον χτυπά στο δεξιό μερί και αντίκρ’ η λόγχη στην φούσκαν βγαίνει, αφού περνά στο κόκαλο αποκάτω. Βογγά, πέφτει στα γόνατα και ο θάνατος τον ζώνει.	Μηριόνης δὲ Φέρεκλον ἐνήρατο, τέκτονος υἱὸν Ἁρμονίδεω, ὃς χερσὶν ἐπίστατο δαίδαλα πάντα τεύχειν· ἔξοχα γάρ μιν ἐφίλατο Παλλὰς Ἀθήνη· ὃς καὶ Ἀλεξάνδρῳ τεκτήνατο νῆας ἐΐσας ἀρχεκάκους[5], αἳ πᾶσι κακὸν Τρώεσσι γένοντο οἷ τ᾽ αὐτῷ, ἐπεὶ οὔ τι θεῶν ἐκ θέσφατα ᾔδη. Τὸν μὲν Μηριόνης ὅτε δὴ κατέμαρπτε διώκων     65 βεβλήκει γλουτὸν κατὰ δεξιόν· ἣ δὲ διαπρὸ ἀντικρὺ κατὰ κύστιν ὑπ᾽ ὀστέον ἤλυθ᾽ ἀκωκή· γνὺξ δ᾽ ἔριπ᾽ οἰμώξας, θάνατος δέ μιν ἀμφεκάλυψε.
Εφόνευσε τον Πήδαιον Αντηνορίδη ο Μέγης, νόθον και αυτόν. Η Θεανώ, θεία γυνή, προς χάριν του ανδρός της, καλοανάτρεφεν ως τ’ ακριβά παιδιά της. Εκείνον τότ’ από σιμά ο ανδρείος Φιλεϊδης κτύπησε στ’ αντικέφαλο μ’ ακονισμένην λόγχην. Την γλώσσαν έκοψ’ ο χαλκός κάτ’ ως τα δόντια πέρα. Πέφτει. Σφίγγουν τα δόντια του το σίδερο το κρύο.	Πήδαιον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπεφνε Μέγης Ἀντήνορος υἱὸν ὅς ῥα νόθος μὲν ἔην, πύκα δ᾽ ἔτρεφε δῖα Θεανὼ 70 ἶσα φίλοισι τέκεσσι χαριζομένη πόσεϊ ᾧ[6]. Τὸν μὲν Φυλεΐδης δουρὶ κλυτὸς ἐγγύθεν ἐλθὼν βεβλήκει κεφαλῆς κατὰ ἰνίον ὀξέϊ δουρί· ἀντικρὺ δ᾽ ἀν᾽ ὀδόντας ὑπὸ γλῶσσαν τάμε χαλκός· ἤριπε δ᾽ ἐν κονίῃ, ψυχρὸν δ᾽ ἕλε χαλκὸν ὀδοῦσιν. 75
Τον θείον τότε Υψήνορα, του υπερηφάνου εκείνου του Δολοπίονος υιόν, ιερέα του Σκαμάνδρου, οπού ο λαός ολόκληρος ωσάν θεόν τιμούσε, ο Ευαιμονίδης ο λαμπρός Ευρύπυλος τον φθάνει, ομπρός του ως έφευγε, και αυτού του θέρισε απ’ τον ώμον με μάχαιραν το δυνατό του χέρι. Και αυτό πέφτει αιματωμένο κατά γης. τους οφθαλμούς του κλείσαν η μοίρα η παντοδύναμη και του θανάτου σκότος.	Εὐρύπυλος δ᾽ Εὐαιμονίδης Ὑψήνορα δῖον υἱὸν ὑπερθύμου Δολοπίονος, ὅς ῥα Σκαμάνδρου ἀρητὴρ ἐτέτυκτο, θεὸς δ᾽ ὣς τίετο δήμῳ, τὸν μὲν ἄρ᾽ Εὐρύπυλος, Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱός, πρόσθεν ἕθεν φεύγοντα μεταδρομάδην ἔλασ᾽ ὦμον φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ᾽ ἔξεσε χεῖρα βαρεῖαν· αἱματόεσσα δὲ χεὶρ πεδίῳ πέσε· τὸν δὲ κατ᾽ ὄσσε ἔλλαβε πορφύρεος θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή**.
Έτσι ενεργούσαν στον σφοδρόν αγώνα του πολέμου. Και τότε δεν θα γνώριζες με ποιους είναι ο Τυδείδης, αν πάει με τους Αχαιούς ή με τους Τρωαδίτες, ότι στο σιάδι εμάνιζεν, ως φουσκωτό ποτάμι που παίρνει κάθε πρόχωμα με την σφοδράν ροήν του. Ούτε προχώματα κρατούν εκείνου την πλημμύραν, ούτε των κήπων στερεό φραγμό την εμποδίζουν, έξαφν’ αν φθάση, αν του Διός νεροποντιά πληθύνη. Και καταστρέφει γεωργών έργα πολλά και ωραία. Όμοια τες πυκνές φάλαγγες ετάραζε ο Τυδείδης των Τρώων και τα πλήθη των δεν στέκονταν εμπρός του.	Ὣς οἳ μὲν πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην· Τυδεΐδην δ᾽ οὐκ ἂν γνοίης ποτέροισι μετείη          85 ἠὲ μετὰ Τρώεσσιν ὁμιλέοι ἦ μετ᾽ Ἀχαιοῖς. [7]Θῦνε γὰρ ἂμ πεδίον ποταμῷ πλήθοντι ἐοικὼς χειμάρρῳ, ὅς τ᾽ ὦκα ῥέων ἐκέδασσε γεφύρας· τὸν δ᾽ οὔτ᾽ ἄρ τε γέφυραι ἐεργμέναι ἰσχανόωσιν, οὔτ᾽ ἄρα ἕρκεα ἴσχει ἀλωάων ἐριθηλέων              90 ἐλθόντ᾽ ἐξαπίνης ὅτ᾽ ἐπιβρίσῃ Διὸς ὄμβρος· πολλὰ δ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ ἔργα κατήριπε κάλ᾽ αἰζηῶν· ὣς ὑπὸ Τυδεΐδῃ πυκιναὶ κλονέοντο φάλαγγες Τρώων, οὐδ᾽ ἄρα μιν μίμνον πολέες περ ἐόντες.
Τον είδε του Λυκάονος ο υιός ο επαινεμένος τες φάλαγγες με μάνητα να σπάνη στην πεδιάδα. Το κυρτό τόξο ετέντωσε ενάντιά του, ως ορμούσε επάνω του. Τον πέτυχε στου θώρακος το κύτος, στον δεξιόν ώμον. Το πικρόν ακόνι ανοίγει δρόμον αντίπερα κι ο θώρακας εγέμισ’ όλος αίμα. Φώναξε τότε ο Πάνδαρος μακριά να τον ακούσουν: «Γενναίοι Τρώες, κεντηταί των ίππων, κινηθήτε λαβώθ’ ιδού των Αχαιών ο πρώτος και θα πέση απ’ το σφοδρό μου ακόντισμα. Αν μ’ έσπρωξε τωόντι ο Απόλλων του Διός υιός ως ήλθ’ απ΄την Λυκίαν.».	Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε Λυκάονος[8] ἀγλαὸς υἱὸς  95 θύνοντ᾽ ἂμ πεδίον πρὸ ἕθεν κλονέοντα φάλαγγας, αἶψ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδῃ ἐτιταίνετο καμπύλα τόξα, καὶ βάλ᾽ ἐπαΐσσοντα τυχὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον θώρηκος γύαλον· διὰ δ᾽ ἔπτατο πικρὸς ὀϊστός, ἀντικρὺ δὲ διέσχε, παλάσσετο δ᾽ αἵματι θώρηξ.100 Τῷ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός· ὄρνυσθε Τρῶες μεγάθυμοι κέντορες ἵππων· βέβληται γὰρ ἄριστος Ἀχαιῶν, οὐδέ ἕ φημι δήθ᾽ ἀνσχήσεσθαι κρατερὸν βέλος, εἰ ἐτεόν με ὦρσεν ἄναξ Διὸς υἱὸς ἀπορνύμενον Λυκίηθεν.
Αυτά’πε αυτός καυχώμενος. Δεν έπεσε απ’ το βέλος κείνος, αλλ’ αναμέρισε κι εμπρός στ’ αμάξι εστάθη και είπε προς τον Σθένελον, υιόν του Καπανέως: «Έλα, Καπανειάδη μου, κατέβα από τ’ αμάξι από τον ώμον το πικρόν ακόντι να μου σύρης.». Είπε και χάμου ο Σθένελος επήδησ’ απ’ τ’ αμάξι και από τον ώμον μέσαθε του ετράβηκε το ακόντι, και το αίμα ευθύς πετάχθηκεν απ’ τον κρουστόν χιτώνα.	Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τὸν δ᾽ οὐ βέλος ὠκὺ δάμασσεν, ἀλλ᾽ ἀναχωρήσας πρόσθ᾽ ἵπποιιν καὶ ὄχεσφιν ἔστη, καὶ Σθένελον προσέφη Καπανήϊον υἱόν· ὄρσο πέπον Καπανηϊάδη, καταβήσεο δίφρου, ὄφρά μοι ἐξ ὤμοιο ἐρύσσῃς πικρὸν ὀϊστόν.         110 Ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Σθένελος δὲ καθ᾽ ἵππων ἆλτο χαμᾶζε, πὰρ δὲ στὰς βέλος ὠκὺ διαμπερὲς ἐξέρυσ᾽ ὤμου· αἷμα δ᾽ ἀνηκόντιζε διὰ στρεπτοῖο χιτῶνος.
Και τότ’ ευχήθη ο ξακουστός στες μάχες Διομήδης: «Άκου με, κόρη αδάμαστη του αιγιδοφόρου Δία, εάν ποτέ στον πόλεμον εδείχθης του πατρός μου καλή βοηθός, αγάπησε κι εμέ, θεά μου, τώρα. Τον άνδρα που μ’ ελάβωσε κι επαίρεται και λέγει που ολίγο ακόμη θα χαρώ το λαμπρό φως του ηλίου, δός να τον φθάσ’ η λόγχη μου νεκρός να πέση εμπρός μου.».	Δὴ τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἠρᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης· κλῦθί μευ αἰγιόχοιο Διὸς τέκος Ἀτρυτώνη,        115 εἴ ποτέ μοι καὶ πατρὶ φίλα φρονέουσα παρέστης δηΐῳ ἐν πολέμῳ, νῦν αὖτ᾽ ἐμὲ φῖλαι Ἀθήνη· δὸς δέ τέ μ᾽ ἄνδρα ἑλεῖν καὶ ἐς ὁρμὴν ἔγχεος ἐλθεῖν ὅς μ᾽ ἔβαλε φθάμενος καὶ ἐπεύχεται, οὐδέ μέ φησι δηρὸν ἔτ᾽ ὄψεσθαι λαμπρὸν φάος ἠελίοιο.

ß à

G

---

[1]Ο Δάρης είναι ο μοναδικός ιερέας του Ηφαίστου που αναφέρεται ποτέ σε αρχαίο κείμενο. [Αναφέρει και ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ, βιβλ. Β, παρ. 141, τον Σεθών, αλλά αυτός κατόπιν έγινε βασιλιάς της Αιγύπτου].

Ο ΔΑΡΗΣ στην χώρα του ΔΑΡ-ΔΑΝΟΥ.

[2]Τα παιδιά του ΔΑΡΗ ήταν ο ΦΗΓΕΥΣ (φηγός = βελανιδιά, φήγινος = δρύινος) και ο ΙΔΑΙΟΣ (= του όρους Ίδη. ΙΔΗ = βουνό δασώδες # δρυμός # δάσος # ξυλεία)

[3]Βλ. Ιλιάδος Β, 856-857:

Τους Αλιζώνας έφεραν οι Επίστροφος και Οδίος,

όθεν μακράν ο άργυρος γεννάται, στην Αλύβην.

[4]Αραβέω = χτυπώ, κάνω θόρυβο.

Άραβος = [ηχοποιημένη λέξη] κρότος, χτύπος,

[5]Ο Φέρεκλος είχε κατασκευάσει τα πλοία με τα οποία πήγε ο Πάρης (Αλέξανδρος) στην Σπάρτη και πήρε την Ελένη. Επειδή ήταν η αρχή του κακού (πολέμου), τις νήες (πλοία) τις ονομάζει : αρχεκάκους.

Ο Φέρεκλος κατασκεύασε για λογαριασμό του Πάρη τα πλοία, γιατί οι Τρώες δεν ασχολούνταν ως τότε με τη θάλασσα εξαιτίας κάποιου παλιού χρησμού που έλεγε πως η καταστροφή θα ερχόταν από τη θάλασσα. 

[6]Η Θεανώ, κόρη του Κισσέως και σύζυγος του Αντήνορα, ήταν η ιέρεια του Ναού της Αθηνάς, που βρισκόταν στην ακρόπολη της Τροίας. (Βλ.ΙΛΙΑΔΟΣ  ΡΑΨΩΔΙΑ  Ζ, στ. 297).

Ο Πήδαιος, αν και δεν ήταν γιος της, αλλά  μόνο γιος   του Αντήνορα, από άλλη γυναίκα, η Θεανώ  τον ανέθρεφε όπως τα άλλα της παιδιά, χωρίς να τον ξεχωρίζει, όπως μας λέει ο Όμηρος.

Ο Αντήνορας και η Θεανώ, μαζί με τα παιδιά τους που επέζησαν του Τρωικού πολέμου, ΑΦΕΘΗΚΑΝ  ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ  από τους Έλληνες, μετά  άλωση της Τροίας, γιατί  ο  Αντήνορας είχε φιλοξενήσει στο σπίτι του τον Μενέλαο και τον Οδυσσέα, όταν είχαν πάει να  ζητήσουν πίσω την Ελένη, πριν ακόμα γίνει η εκστρατεία. Είχαν δεσμούς ξενίας λοιπόν με την οικογένεια του Αντήνορα.

Ο περιηγητής Παυσανίας, στο βιβλίο  Χ, ‘Φωκικά’ (κεφ. 27, 4) , περιγράφοντας  την  ζωγραφιά του Πολύγνωτου που υπήρχε στους  Δελφούς και απεικόνιζε την άλωση της Τροίας,  αναφέρει πως  είχε  απεικονιστεί και η οικογένεια της Θεανούς και του Αντήνορα, να φορτώνουν  τα απαραίτητα  σε έναν όνο  και να ετοιμάζονται να φύγουν στην Θράκη  (εκεί όπου ήταν  ο πατέρας της Θεανούς, ο Κισσεύς).  Όπως λέει, είχε  καταγραφεί και από τονΣτράβωνα, 13:608: «Τον μεν ουν Αντήνορα και τους παίδας μετά των παραγενομένων ενετών εις την Θράκην περισωθήναι, κακείθεν διαπεσείν εις την λεγομένην κατά τον Αδρίαν Ενετικήν».

[7]Μια από τις πολλές ωραίες εικόνες-παρομοιώσεις της Ιλιάδας.

[8]Ο Πάνδαρος που είχε τα δηλητηριασμένα βέλη, και το τόξο – δώρο του Απόλλωνα.

---

* Ο Στράβων, στο βιβλίο Θ των Γεωγραφικών, έχει τον στίχο αυτόν ως εξής: Ιδομενεύς δ’ άρα Φαίστον ενήρατο, τέκτονος υιόν. Σημειώνει δε πως η Τάρνη ήταν πόλη στην Λυδία, δηλαδή στην Ομηρική Μαιονία.

[Αν ισχύει η εκδοχή του Στράβωνα, έχουμε τους δυο Κρήτες αρχηγούς, Ιδομενέα και Μηριόνη, να σκοτώνουν τους δυο γιους τεκτόνων, Φαίστον και Φέρεκλο, βλ. στ. 59, οι οποίοι ειχαν άμεση σχέση με την κατασκευή των πλοίων του Πάρη και την αρπαγή της Ελένης από την Σπάρτη. Πολύ ενδιαφέρον είναι το όνομα του Φαίστου, τον οποίο σκοτώνει ο Ιδομενέας, γιατί Φαιστός ήταν μια σπουδαία πολη στην νότια Κρήτη, η οποία και αναφέρεται στον Κατάλογο των πλοίων, ΡΑΨΩΔΙΑ Β, στ. 648]. Εκεί λατρευόταν η Σκοτία Αφροδίτη, μια μορφή της θεάς η οποία είχε μεγάλη συμμετοχή στον Τρωικό πόλεμο].

** Ο Ομηρος, όπως βλέπουμε, μιλώντας για τις πρώτες μάχες των Αχαιών και των Τρώων, αναφέρει και δυο ιερείς των ΤΡΩΩΝ.

α. Τον ΔΑΡΗ [στ. 9], ιερέα του ΗΦΑΙΣΤΟΥ, και

β. Τον ΔΟΛΟΠΙΩΝΑ, ιερέα του ΣΚΑΜΑΝΔΡΟΥ [στ. 77].

Ο πρώτος είχε στειλει τους δυο γιους του, τον Φηγέα και τον Ιδαίο στην μάχη. Τον ΦΗΓΕΑ, ο οποίος έριξε ΠΡΩΤΟΣ το δόρυ του, τον σκοτώνει ο ΔΙΟΜΗΔΗΣ, αλλά ξεφεύγει ο αδελφός του, ΙΔΑΙΟΣ, γιατί τον έσωσε ο Ηφαιστος. Ο Διομήδης περιορίστηκε να τους πάρει τα άλογα.

Ο δεύτερος ερέας είχε στείλει τον γιο του, τον ΥΨΗΝΟΡΑ, και τον σκότωσε ο ΕΥΡΥΠΥΛΟΣ, Ευαιμονίδης.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ και μάλλον σχετικό είναι πως στο τέλος των μαχών της Ιλιάδος, λίγο πριν ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ σκοτώσει τον ΕΚΤΟΡΑ, οι θεοί χωρίζονται και παίρνει ο καθένας το μέρος ενός λαού, και θα είναι αντίπαλος ενός θεού. Ο ΗΦΑΙΣΤΟΣ στέκεται στο πλάι των Αχαιών, και θα είναι αντιμέτωπος με τον ποταμό ΣΚΑΜΑΝΔΡΟ [τον οποίο κατατροπώνει τελικά και παύει πια να προστατεύει την Τροία, βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Υ, στ. 73-74 και ΡΑΨΩΔΙΑ Φ, στ. 331 κ.εξ.]. Ετσι ο Αχιλλέας θα κατορθώσει να σκοτώσει τον Εκτορα [ΡΑΨΩΔΙΑ 22, στ. 326].